Het aantal bedrijfsongevallen met gevaarlijke stoffen blijft hoog. Dit blijkt uit het Jaaroverzicht 2021 van het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC), onderdeel van het UMC Utrecht. Ook opvallend is de verdubbeling van het aantal vergiftigingen met nieuwe psychoactieve stoffen (zoals 3-methylmethcathinon (3-MMC) en designer benzodiazepinen) en de stijging van het aantal vergiftigingen bij jongeren door nicotinezakjes.

In 2021 ontving het NVIC 47.686 telefonische informatieverzoeken over vergiftigingen bij 33.322 mensen en 10.128 dieren. Daarnaast is 153.167 keer gebruik gemaakt van de website www.vergiftigingen.info, waar hulpverleners zelf de toxicologische informatie van het NVIC kunnen raadplegen.

Veel bedrijfsongevallen met gevaarlijke stoffen

In 2021 werd het NVIC geraadpleegd over 862 incidenten met gevaarlijke stoffen op het werk. Dit aantal is vergelijkbaar met voorgaande jaren, en nog steeds onverminderd hoog. Omdat kleine bedrijfsongevallen het begin kunnen zijn van grotere calamiteiten, is dit hoge aantal verontrustend. Uit onderzoek van het NVIC blijkt dat bij arbeidsintoxicaties meerdere oorzaken een rol spelen, waaronder technische, organisatorische en persoonlijke factoren. Bedrijfsongevallen ontstaan niet alleen tijdens het werken met gevaarlijke stoffen: maar liefst 33% ontstaat bij opruimwerkzaamheden achteraf. Inzicht in de oorzaak van arbeidsintoxicaties kan helpen bij de preventie van bedrijfsongevallen en grotere calamiteiten.

Meer vergiftigingen met 3-MMC en designer benzodiazepinen

In 2021 is het aantal meldingen over gezondheidsklachten door het gebruik van nieuwe psychoactieve stoffen meer dan verdubbeld, van 212 in 2020 naar 496 in 2021. Deze toename komt grotendeels door een stijging van het aantal vergiftigingen met het synthetische cathinon 3-methylmethcathinon (3-MMC, 64 gevallen in 2020, 162 in 2021) en designer benzodiazepinen (65 gevallen in 2020, 167 in 2021). De werking van 3-MMC is vergelijkbaar met die van de klassieke drug MDMA (“Ecstasy”) en veroorzaakt onder andere opwinding, een snellere hartslag en een hogere bloeddruk. Bij meer dan de helft van de vergiftigingen met 3-MMC die aan het NVIC werden gemeld, was observatie of behandeling in een ziekenhuis noodzakelijk. 3-MMC staat sinds oktober 2021 op lijst II van de Opiumwet.

Bij ruim 80% van de meldingen over designer benzodiazepinen ontwikkelde de patiënt serieuze gezondheidseffecten, waarvoor ziekenhuisopname noodzakelijk was. Benzodiazepinen zijn van oorsprong slaap- en kalmeringsmiddelen, maar worden ook als recreatieve drugs gebruikt. Veel van deze middelen zijn eenvoudig via internet verkrijgbaar. 

Vergiftigingen door nicotinezakjes bij jongeren

Het NVIC ontvangt steeds vaker meldingen over nicotinezakjes: in 2021 is het aantal gemelde vergiftigingen verdubbeld van 10 naar 20. Nicotinezakjes bevatten geen tabak, maar nicotinepoeder gemengd met geur- en smaakstoffen. De nicotine wordt via het mondslijmvlies opgenomen in het bloed, door het zakje tussen je lip en je tandvlees te plaatsen. De meeste meldingen gingen over jongeren van 13 t/m 17 jaar, die na gebruik van nicotinezakjes een nicotinevergiftiging ontwikkelden. Gebruik van nicotine door tieners is ongewenst, omdat daardoor verslaving kan ontstaan. Nicotinezakjes met meer dan 0,035 milligram nicotine zijn sinds december 2021 verboden in Nederland.

Over het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC)

Het NVIC is de nationale vraagbaak voor huisartsen, medisch specialisten en andere hulpverleners bij acute vergiftigingen. Het NVIC geeft 24/7 informatie over de effecten en de behandeling van vergiftigingen bij mensen en dieren via 088-755 8000. Via de website www.vergiftigingen.info kunnen hulpverleners zelf de toxicologische informatie van het NVIC raadplegen. Door het grote aantal informatieverzoeken per jaar, heeft het NVIC inzicht in trends in het aantal vergiftigingen in Nederland. Het Jaaroverzicht 2021 is te vinden via www.nvic.umcutrecht.nl.