Hartkatheterisatie bij kinderen: WKZ is koploper

We zijn er trots op: de ovale stent-techniek. Deze innovatie kan veel problemen voorkomen, vooral bij kinderen met een ‘eenkamerhart’: een ernstige aangeboren hartafwijking. Kindercardiologen Mirella Molenschot en Gregor Krings vertellen meer over deze en andere grensverleggende hartkatheterisatietechnieken. 

De techniek is ontwikkeld in het Centrum voor aangeboren hartafwijkingen UMC Utrecht.

Wat is een hartkatheterisatie?
Een hartkatheterisatie is een manier om zonder openhartoperatie ‘fouten’ in het hart en de hartvaten te onderzoeken en behandelen. Dit heeft een aantal voordelen dat minder risico’s oplevert. De kinderen hoeven bijvoorbeeld niet aangesloten aan een hart-longmachine, hun borstkas hoeft niet geopend te worden en ze herstellen sneller.

Een hartkatheterisatie werkt zo: via een bloedvat in de lies brengt de kindercardioloog een flexibel, dun en hol buisje in: een katheter. Vanuit dit punt leidt hij/zij de katheter via de bloedbaan naar het hart. Vervolgens wordt via de hartkatheter contrastvloeistof naar deze plek gebracht, waardoor het hart en de bloedvaten via (live) röntgenopnames zichtbaar worden. Vervolgens kan de kindercardioloog iets door de katheter leiden om de hartafwijking te behandelen. Bijvoorbeeld een ballon of een stent: een metalen buisje dat je in een vat plaatst om deze open te maken.

Openhartoperatie vervangen met een hartkatheterisatie
Hartkatheterisaties worden al veertig jaar toegepast bij kinderen met aangeboren hartafwijking. In de eerste twintig jaar konden hiermee vooral (relatief) eenvoudige hartafwijkingen worden behandeld. Bijvoorbeeld een ernstige vernauwing van de longslagaderklep. “Dat is de klep waar het bloed doorheen gaat om zuurstof op te halen in de longen”, vertelt kindercardioloog Mirella Molenschot. “We leiden een leeg ballonnetje via een voerdraad vanuit de lies omhoog en vullen dat precies ter hoogte van de klep met contrastvloeistof. Door deze ‘dotterbehandeling’ kunnen we de aangeboren verkleving van de klepbladen opheffen. De longslagaderklep is nu vergroot en het bloed kan onbelemmerd naar de longen stromen. Een openhartoperatie is dan voorlopig overbodig  – misschien wel voor altijd.” De technieken verbeteren voortdurend en de instrumenten worden steeds kleiner. Dit zorgt ervoor dat een hartkatheterisatie steeds vaker een openhartoperatie bij kinderen kan vervangen.

Het WKZ is de koploper in 3D-beeldvorming
Ook beeldvorming tijdens hartkatheterisatie is door de tijd veranderd. Dertig jaar lang is er alleen vanuit twee richtingen (2D: tweedimensionaal) naar het hart gekeken. En hoe ingewikkelder de hartafwijkingen worden, hoe crucialer de beeldvorming. Daarom past het Kinderhartcentrum Utrecht de allernieuwste 3D-technieken tijdens hartkatheterisaties toe en heeft deze verder ontwikkeld. “We werken hierin samen met kinderhartcentra in Columbus, Dublin, Milaan en Toronto”, zegt kindercardioloog Gregor Krings. “Dankzij geavanceerde beeldvormingstechnieken kunnen we hartafwijkingen veel beter begrijpen en veiliger behandelen.” Met als resultaat dat het Wilhelmina Kinderziekenhuis nu wereldwijd tot de topcentra behoort op het gebied van hartkatheterisaties met innovatieve 3D-technieken.

Innovatieve ovale stent
“Ook konden we in het WKZ dankzij deze geavanceerde beeldvormingstechnieken in de afgelopen jaren een innovatieve techniek voor hartkatheterisaties ontwikkelen: de ovale stent,” vertelt Mirella. “Deze techniek passen we vooral toe bij kinderen met een eenkamerhart. Bij deze hartafwijking is de linker longslagader vaak vernauwd en ligt erg dicht bij de linker luchtweg. Dankzij de vooruitstrevende 3D-technieken begrijpen we nu het totaalplaatje van de borstkas. En hoe dicht alle structuren bij elkaar zitten. Als je de linker longslagader met een traditionele ronde stent oprekt, dan kan dit bij deze kinderen de luchtpijp dichtdrukken – een serieus probleem. Daarom hebben we een methode ontwikkeld waarmee we deze stent tijdens de hartkatheterisatie via de ‘ovale stent-techniek’ een ovale vorm kunnen geven. De innovatieve vorm van de stent zorgt ervoor dat hij niet op de luchtpijp drukt, waarmee je ernstige longproblemen voorkomt. We verspreiden onze kennis over deze innovatie internationaal naar andere kinderhartcentra.”

Grenzen verleggen: volwassenen-kransslagaderstent als baby-aortastent
Gregor: “Er bestaat vaak geen geschikt materiaal om onze kleine patiënten te kunnen behandelen. Daardoor zijn we genoodzaakt creatief om te gaan met materialen uit de volwassenencardiologie en andere vakgebieden. Dit leidt tot innovaties die ons in staat stellen om steeds jongere kinderen en steeds ingewikkeldere hartafwijkingen te behandelen via een hartkatheterisatie. Soms zelfs wanneer een openhartoperatie niet kan; in dat geval kan een hartkatheterisatie de enige manier zijn om een kind een overlevingskans te geven.”

Bijvoorbeeld aan pasgeborenen vanaf 700 gram met een ernstige vernauwing in de lichaamsslagader (aorta). Het Wilhelmina Kinderziekenhuis heeft een expertise opgebouwd in de behandeling van deze kinderen via een hartkatheterisatie. Mirella legt dit uit: “Vanwege hun extreem lage geboortegewicht kunnen deze kinderen niet goed worden geopereerd. Maar om te overleven is wel snel hulp nodig. De oplossing: via een hartkatheterisatie plaatsen we een kransslagaderstent voor volwassenen in de vernauwde aorta. De aorta van pasgeborenen is namelijk drie à vier millimeter doorsnede; dat is even klein als een volwassen kransslagader. Daarom kunnen we de kransslagaderstent hier als aortastent gebruiken. Op deze manier kunnen we de kleinste patiënten toch helpen. We geven hen hiermee tijd om te groeien, tot ze een gewicht bereiken waarbij een corrigerende operatie wel mogelijk is.”

De beste zorg op een locatie
“Naast innoveerders zijn we vooral teamspelers”, vertelt Gregor. “We werken samen met alle verschillende specialismen die betrokken zijn bij de zorg voor kinderen met een aangeboren hartafwijking. Vanaf voor hun geboorte tot in de volwassenheid. Uniek aan het kinderhartcentrum van het WKZ is dat dit allemaal onder een dak gebeurt, op loopafstand van elkaar. Samen kunnen we op een locatie de allerbeste zorg leveren.”

Bekijk onze pagina voor meer informatie over het Centrum voor Aangeboren Hartafwijkingen UMC Utrecht of bekijk onze explainer voor meer informatie over hartkatheterisaties.