Twee onderzoeken, gecoördineerd vanuit het UMC Utrecht, ontvangen financiering van Zorginstituut Nederland en ZonMw via de Subsidieregeling veelbelovende zorg. Een studie naar de (kosten)effectiviteit van de kunstalvleesklier in de behandeling van mensen met diabetes type 1 ontvangt bijna 10 miljoen euro. Een onderzoek naar de (kosten)effectiviteit van kniedistractie voor patiënten met knie-artrose onder de 65 jaar ontvangt 6,7 miljoen euro. De onderzoeken brengen vergoeding van de behandelingen een stap dichterbij.

Beide studies starten dit jaar op. Patiënten kunnen zich hiervoor aanmelden in 2022.

Kunstmatige alvleesklier
De bihormonale kunstmatige alvleesklier is een apparaat dat volledig automatisch de bloedglucose in patiënten met type 1 diabetes reguleert door insuline of glucagon toe te dienen. Met de financiering van Zorginstituut Nederland en ZonMw starten twaalf Nederlandse ziekenhuizen onder leiding van UMC Utrecht komend jaar wetenschappelijk onderzoek naar deze kunstmatige alvleesklier. Hieraan zullen 240 volwassen patiënten met type 1 diabetes meedoen die hun behandeldoel(en) niet halen. Dit betekent dat hun bloedglucose minder dan 70% van de tijd binnen het doelbereik van 3.9 en 10 mmol/l zit, of meer dan 4% van de tijd onder 3.9 mmol/l.

De helft van de patiënten wordt behandeld met de kunstmatige alvleesklier. De andere helft van de patiënten ontvangt de standaard diabeteszorg:  insulinepentherapie, pomptherapie of gekoppelde sensor-pomptherapie. De studie moet antwoord geven op de vraag of de kunstalvleesklier effectievere zorg biedt dan de standaard diabeteshulpmiddelen die nu al worden vergoed. De aanname is dat de tijd binnen doelbereik hoger is met de kunstmatige alvleesklier in vergelijking met standaard diabeteszorg, waardoor er minder kans is op lange termijn complicaties en de behandeling kosteneffectief is. Ook wordt gekeken naar HbA1c, de bijwerkingen van glucagon, en kwaliteit van leven. Op basis van de resultaten van het onderzoek neemt het Zorginstituut een standpunt in of de kunstalvleesklier in het basispakket thuishoort.

De kunstalvleesklier zou voor een grote groep mensen een definitief einde kunnen betekenen van het steeds moeten meten van bloedglucosewaarden en insuline spuiten. “Met de kunstalvleesklier heb je nog steeds diabetes, maar eigenlijk niet meer”, zegt Harold de Valk, internist-endocrinoloog in het UMC Utrecht en eindverantwoordelijk voor het onderzoek. “Er is al eens een kleine, niet-wetenschappelijke proef gedaan, waarbij zo’n 30 mensen korte tijd een kunstalvleesklier mochten gebruiken. Sommigen wilden ‘m na afloop eigenlijk niet meer teruggeven, want ze hadden nog nooit zó goed geslapen. Anderen zeiden leukere ouders te kunnen zijn voor hun kinderen en er waren familie en vrienden die rapporteerden hoe deelnemers weer degene werden van vóór diabetes type 1. Wij zoeken wetenschappelijk gefundeerde antwoorden op vragen over de effectiviteit, maar ook de kosteneffectiviteit en de veiligheid van de kunstalvleesklier.”

Foto bovenaan de pagina: Kunstmatige alvleesklier (bron: Inreda Diabetic)

Kniedistractie
Knieartrose gaat gepaard met pijn, bewegingsbeperkingen en daardoor een verminderde kwaliteit van leven. Wanneer op jonge leeftijd (<65 jaar) hiervoor een knieprothese geplaatst wordt, zijn de resultaten minder goed dan wanneer die prothese op oudere leeftijd wordt geplaatst. Daarbij is er een grotere kans op complexe, minder succesvolle en dure heroperaties. Dit is een groeiend probleem. Kniedistractie, waarbij het eigen gewricht gespaard blijft, lijkt een effectieve behandeloptie waarmee de noodzaak van een knieprothese jaren uitgesteld kan worden. 

Met de financiering van Zorginstituut Nederland en ZonMw starten vijftien Nederlandse ziekenhuizen onder leiding van UMC Utrecht dit jaar wetenschappelijk onderzoek naar de uitkomsten van kniedistractie vergeleken met een prothese. Voor de uitkomsten op de middellange termijn wordt een studie uitgevoerd onder 1.200 patiënten die, op basis van loting, ofwel behandeld worden met kniedistractie ofwel een prothese krijgen en daarna nog twee jaar worden gevolgd. Verder worden de lange termijn effecten onderzocht met analyses van eerder verzamelde gegevens.

Paco Welsing, epidemioloog en health technology assessment onderzoeker en onderzoeksleider in het UMC Utrecht: “We verwachten dat de uitkomsten op de middellange termijn vergelijkbaar zijn met een knieprothese. Op de lange termijn verwachten we dat de kniedistractie betere uitkomsten geeft en kosteneffectiever is, door behoud van het eigen gewricht tot een leeftijd waarop een prothese levenslang mee kan gaan. En misschien bestaat de kans dat we door kniedistractie een uiteindelijke knieprothese helemaal voorkomen. Eerder kleinschalig klinisch onderzoek en de recente toetsing hiervan door het Zorginstituut wees uit dat de behandeling met kniedistractie voor patiënten jonger dan 65 jaar een veelbelovende interventie is, maar op dit moment nog onvoldoende onderbouwd om tot vergoede zorg te behoren. Zonder vergoeding uit het basispakket sterft zo’n behandeling een stille dood. Met de subsidie kunnen we nu gedegen onderzoek doen en aantonen dat de toepassing van kniedistractie voor de aangewezen doelgroep echt tot goede zorg behoord.”

N.B. Het UMC Utrecht voert onderzoek naar kniedistractie uit, maar de behandeling zelf vindt plaats in andere centra.

Foto: Röntgenbeeld van een knieprothese (links) en een kniedistractieframe (rechts)