Een modelleringsstudie, uitgevoerd door het UMC Utrecht, geeft aan dat vrijwillige preventiemaatregelen (handen wassen, gezichtsmasker dragen, social distancing) en overheidsinterventies (bijv. sluiting van restaurants en bars, annulering van massa-evenementen) aanzienlijk kunnen bijdragen aan het tegen gaan van de verspreiding van COVID-19. Het vergroten van het ziektebewustzijn bij het grote publiek is essentieel om de pandemie onder controle te kunnen houden en om zo een tweede infectiegolf te voorkomen.

COVID-19 veroorzaakt door het nieuwe coronavirus (SARS-CoV-2) heeft zich wereldwijd verspreid sinds het virus voor het eerst eind 2019 in China opdook. Veel landen hebben een vorm van social distancing geïmplementeerd om de besmettingsgolf van de pandemie af te vlakken. Een evaluatie van de impact van door de overheid opgelegde social distancing en andere interventies om de verdere verspreiding van het virus te beheersen is belangrijk, vooral vanwege de enorme maatschappelijke en economische impact. Onderzoekers van de mathematical modelling group onder leiding van Mirjam Kretzschmar van het Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde van het UMC Utrecht vergeleken daarom de effectiviteit van vrijwillige preventiemaatregelen en van kortdurende overheidsinterventies bij het verminderen, vertragen of het voorkómen van een COVID-19-epidemie.

Maatregelen en interventies

De onderzoekers ontwikkelden een transmissiemodel van SARS-CoV-2 in een populatie waarbij rekening werd gehouden met ziektestatus (vatbaar, blootgesteld, besmettelijk met milde of ernstige ziekte, gediagnosticeerd en hersteld) en ziektebewustzijn (bewust en onbewust). Vrijwillige maatregelen werden verondersteld te worden genomen door ziektebewuste individuen, waaronder handen wassen, dragen van een gezichtsmasker en social distancing. Een door de overheid opgelegde social distancing zorgde voor afname van het aantal contacten van individuen, ongeacht hun ziekte- of bewustzijnsstatus. Het model werd gebouwd met behulp van de beste schattingen van de belangrijkste epidemiologische parameters uit klinische COVID-19-onderzoeken. De resultaten omvatten het aantal diagnoses op het hoogtepunt van de epidemie, het aantal mensen dat uiteindelijk besmet zal worden en de tijd tot het bereiken van het hoogtepunt van de epidemie.

Ziektebewustzijn is cruciaal

“Voor een snelle verspreiding onder de bevolking kunnen vrijwillige maatregelen (met name een combinatie van maatregelen zoals vrijwillige social distancing en het dragen van een gezichtsmasker) het totaal aantal mensen dat besmet raakt aanzienlijk verminderen, ook wordt de piek van de epidemie lager en wordt deze uitgesteld,” zegt Alexandra Teslya, eerste auteur van het manuscript. “In het geval van een langzame vorming van het ziektebewustzijn verlagen vrijwillige maatregelen de piek van de epidemie en het totale aantal besmettingen, maar hebben ze geen invloed op de timing van de piek. Vroegtijdige implementatie van kortdurende, door de overheid opgelegde social distancing kan de piek enkel vertragen (met maximaal 7 maanden voor een interventie van 3 maanden). De vertraging kan nog langer zijn en de hoogte van de piek kan extra worden verlaagd als de vrijwillige maatregelen ook nog worden toegepast nadat de overheidsinterventies zijn opgeheven.”

Doorgaan met zelfopgelegde maatregelen

Mede-onderzoeker Ganna Rozhnova concludeert: “De resultaten van onze modelleringsstudie suggereren dat effectieve verspreiding van volksgezondheidsinformatie over COVID-19, die ervoor zorgt dat mensen hun handen vaker wassen, een gezichtsmasker gaan dragen en social distancing toepassen, effectief kan zijn om de epidemie te verminderen en te vertragen. Bovendien kan een vroegtijdige, kortdurende door de overheid opgelegde social distancing de zorg de tijd geven om zich voor te bereiden op een toenemend aantal COVID-19-patienten. We benadrukken het belang van ziektebewustzijn bij het grote publiek voor het beheersen van de aanhoudende pandemie én het voorkómen van een tweede infectiegolf. Daarom raden we aan dat overheden en volksgezondheidsinstellingen, naast het beleid inzake social distancing, mensen motiveren om vrijwillige maatregelen met bewezen doeltreffendheid te blijven nemen om de COVID-19-pandemie met succes aan te pakken.”