Nieuwe stap strijd tegen antibioticaresistentie
Onderzoekers van het UMC Utrecht hebben een belangrijke doorbraak gerealiseerd in de strijd tegen de bacterie Klebsiella pneumoniae, een van de grootste veroorzakers van geneesmiddelresistente infecties. In hun studie ontdekten ze 29 nieuwe antilichamen die deze gevaarlijke bacterie kunnen neutraliseren. Deze ontdekking opent nieuwe wegen voor de ontwikkeling van effectieve behandelingen, een essentiële stap in de aanpak van antimicrobiële resistentie (AMR).
De bacterie Klebsiella pneumoniae is een van de grootste bedreigingen op het gebied van ziekenhuisinfecties. Omdat deze bacterie steeds vaker resistent wordt tegen antibiotica, zijn nieuwe behandelingen hard nodig. Een veelbelovende aanpak is het versterken van het immuunsysteem met antilichamen. Dit kan door middel van vaccinaties, waarbij het lichaam zelf antilichamen aanmaakt, of door de directe toediening van therapeutische antilichamen.
Hoe antilichamen werken
Antilichamen spelen een cruciale rol in ons immuunsysteem. Ze herkennen indringers zoals bacteriën en binden aan specifieke antigenen op hun oppervlak. Deze binding activeert het complementsysteem, een onderdeel van het immuunsysteem dat bacteriën kan vernietigen door poriën in hun celmembraan te vormen. Hierdoor kunnen bacteriën niet langer overleven en worden ze geëlimineerd door het lichaam. Hoewel bekend is dat antilichamen bacteriën doden via dit proces, begrijpen wetenschappers nog niet volledig hoe deze interactie precies plaatsvindt. Dit is waar het nieuwe onderzoek van UMC Utrecht verandering in brengt.
Innovatieve onderzoeksmethode
In plaats van de gebruikelijke methode waarbij onderzoekers B-cellen, de producenten van antilichamen, kleuren met gezuiverde antigenen, kozen de onderzoekers onder leiding van hoogleraar microbiologie Suzan Rooijakkers voor een vernieuwende aanpak. Ze gebruikten volledige, levende bacteriën om de B-cellen te kleuren. Hierdoor bleven de antigenen in hun natuurlijke staat, wat resulteerde in een realistischer beeld van de interactie tussen bacteriën en antilichamen. Deze benadering leidde tot de identificatie van 29 nieuwe antilichamen tegen 'K. pneumoniae'.
Uit het onderzoek bleek dat sommige antilichamen niet alleen zelfstandig effectief zijn, maar ook synergetisch werken. Dat wil zeggen dat ze elkaar versterken in hun vermogen om de bacterie te bestrijden. Deze ontdekking wijst erop dat combinaties van antilichamen mogelijk een veelbelovende therapie vormen.
Toekomstige mogelijkheden
Volgens Rooijakkers kunnen deze bevindingen het proces van antilichaamontwikkeling aanzienlijk versnellen en beter richting geven. "We verwachten dat onze aanpak de ontdekking van nieuwe monoklonale antilichamen tegen bacteriële pathogenen zal stimuleren," aldus de hoogleraar. Bovendien opent het de deur naar onderzoek naar combinaties van antilichamen als krachtige therapieën tegen resistente bacteriële infecties.
Volgens Rooijakkers brengt dit onderzoek ons een stap dichter bij het oplossen van het wereldwijde probleem van antibioticaresistentie en biedt hoop op nieuwe, effectieve behandelingen tegen dodelijke ziekenhuisinfecties.
Publicaties
- Lans SPA van der, Bardoel BW, Ruyken M, Haas CJC de, Baijens S, Muts RM, Scheepmaker LM, Aerts PC, Wout MFL van ‘t, Preiner J, Marijnissen RJ, Schuurman J, Beurskens FJ, Kerkman PF, Rooijakkers SHM. Agnostic B cell selection approach identifies antibodies against K. pneumoniae that synergistically drive complement activation. Nature Communications 2024;15:8100
- Blog door prof. Suzan Rooijakkers over deze publicatie: “Antibodies need teamwork!” Gepubliceerd op Springer Nature Research Communities, September 20, 2024
Eerdere artikelen over dit onderwerp
- Antilichaamtherapie veelbelovend bij infecties (23 november 2022)
- Bacteriën doden door gaatjes in hun celwand te ‘boren’ (19 november 2021)
- Antilichamen inzetten in bestrijding bacteriën (9 december 2020)
- Vooruitzicht op een nieuw werkingsmechanisme voor antibiotica? (3 september 2019)
