Precieze cijfers ontbreken, maar naar schatting heeft een derde van alle volwassenen last van plasproblemen of ongewild urineverlies. Blijf er niet mee rondlopen, is het dringende advies van Laetitia de Kort, hoogleraar urologie van het UMC Utrecht. “Pas als je hulp zoekt, kun je de kwaliteit van je leven verbeteren.”

Zo weinig aandacht als er voor is, zo vaak komen plasklachten en ongewild urineverlies voor. Op de basisschool heeft zes tot negen procent van de kinderen er last van en in verpleeg- en verzorgingshuizen treft het de helft van de bewoners. Over de tussenliggende periode, van pubers tot volwassenen en ouderen, ontbreken zulke cijfers. Vanwege het taboe dat er nog steeds is, mijden vermoedelijk veel mensen de spreekkamer van huisarts en specialist. En dat, terwijl plasklachten en urineverlies de kwaliteit van leven zo aantasten dat je er echt onder gebukt kunt gaan.

Relatieproblemen

“Een kwart tot de helft van alle vrouwen krijgt ermee te maken”, zegt Laetitia de Kort. “Ook bij mannen komt het veel voor, maar wel minder dan bij vrouwen. De gevolgen kunnen ernstig zijn: mensen stoppen met sporten, ze durven niet meer op reis of komen zelfs de deur niet meer uit. Er kunnen relatieproblemen ontstaan of mensen krijgen moeite om een partner te vinden. Plasklachten en urineverlies leiden tot grote onzekerheid, gevoelens van minderwaardigheid en soms tot een depressie.”

Capuchon in de spreekkamer

De problemen die mensen ervaren, kunnen per leeftijdsfase sterk verschillen. Laetitia volgt veel patiënten met aangeboren plasproblemen hun hele leven en ze is onder meer gespecialiseerd in urologie bij jongeren en jongvolwassenen. “Voor jongeren is niks erger: anders zijn dan anderen. Ze zitten soms met hun capuchon op in de spreekkamer. Urineverlies, bedplassen is al rampzalig, maar stel je eens voor dat je vriendje of vriendinnetje naast je ligt... Hoe ga je hiermee om? Pubers zitten sowieso al in een moeilijke fase. Wil je tot ze doordringen, dan moet je ze als zorgverlener rechtstreeks aanspreken, niet hun ouders. Zíj moeten leren om de verantwoordelijkheid voor hun eigen leven te nemen. Ze moeten bijvoorbeeld leren om zelf een katheter in te brengen. Of ze moeten leren vooruitkijken, nú bepaalde dingen doen of laten, omdat ze er anders over vijf jaar last van krijgen. Dat vinden ze lastig, want een horizon van vijf jaar is al heel ver weg voor deze groep. Mwah, vijf jaar, hoor je ze denken, wie dan leeft...”

Kwaliteit van leven

Jongvolwassenen met plasproblemen ervaren grosso modo dezelfde problemen met relaties als jongeren, maar ze worden ook geconfronteerd met vragen over zwanger worden en vader worden; dat ligt vaak gecompliceerd. Ouderen kunnen fysiek dezelfde problemen hebben, maar accepteren doorgaans meer beperkingen; als ze eenmaal gepensioneerd zijn, hebben ze ook meer ruimte om hun leven erop in te richten. “Urologie is zelden een kwestie van leven of dood”, vertelt Laetitia. “Het gaat vooral om kwaliteit van leven. Anders dan bij een levensreddende therapie, moeten vooral de voor- en nadelen van een behandeling goed afgewogen worden. De arts zet deze zo goed mogelijk op een rij en de patiënt beslist. Maar om zover te komen, moet de patiënt wel zelf die eerste stap zetten om hulp te zoeken.” 

Eye-opener

Afhankelijk van de oorzaak en ernst van de plasproblemen zijn er verschillende oplossingen en behandelingen mogelijk. Bij lichte vormen van urineverlies kan het voor mensen al een eye-opener zijn, dat er speciaal opnamemateriaal is dat beter werkt dan maandverband. Bij mannen, die na een operatie aan de prostaat, bijvoorbeeld volledig urine-incontinent raken, kan een sluitspierprothese uitkomst bieden. Met deze sluitspier- of sfincterprothese krijgen mannen weer controle over hun plas met behulp van een pompje dat zij zelf kunnen bedienen. Bert van Mourik, een patiënt van Laetitia, kreeg bijna een jaar geleden zo’n prothese en vertelt in dit patiëntverhaal over zijn ervaring: “Had ik het maar eerder gedaan.” 

Goede website

Laetitia: “Toch komt het tegendeel ook voor. Dat mensen over een sluitspierprothese zeggen: ‘Was ik er maar nooit aan begonnen.’ Daarom is shared decision making zo belangrijk, dat arts en patiënt samen tot de beste oplossing komen. En die verschilt per patiënt. Want elke behandeling heeft voor- en nadelen die patiënten verschillend zullen wegen. Een goede website over urologische aandoeningen en behandelingen is www.allesoverurologie.nl. Voor een eerste oriëntatie op mogelijke oplossingen vind je daar van alles: van aanpassingen in leefstijl en hulpmiddelen als de condoomkatheter tot de verschillende blaasspierontspanners, zenuwstimulatie en operatieve ingrepen.” 

Meer informatie over urologie in het UMC Utrecht.