Bestraling bij longkanker

Radiotherapie is een medische behandeling met röntgenstraling, radioactieve straling of een combinatie van deze twee. Een ander woord voor radiotherapie is bestraling. De behandeling is meestal gericht tegen kanker. Het doel van radiotherapie is dan om de kankercellen te doden.

Met radiotherapie worden de cellen van een gezwel zó beschadigd dat ze zich niet verder kunnen delen, of dat hun stofwisseling ontregeld raakt. De kankercellen sterven dan af. 

Helaas raken gezonde cellen ook beschadigd. Deze gezonde cellen herstellen zich gelukkig beter dan kankercellen. Dat is een belangrijk verschil. Want zo kunnen we de kankercellen doden, terwijl de gezonde cellen zich weer herstellen.

Voorbereiding uitklapper, klik om te openen

CT-scan en tatoeagepuntjes

Als voorbereiding op de bestraling krijgt u meestal een CT-scan. Tijdens deze CT-scan ligt u in juiste bestralingshouding.  U gaat op de tafel van de CT-scan liggen, met uw armen in een armsteun. Vervolgens plaatst de radiotherapeut een band om uw buik. In deze band zit een apparaatje dat uw ademhaling registreert. Als het nodig is, krijgt u contrastmiddel toegediend. Hierna maken we de CT-scan. Het is belangrijk dat u gewoon rustig doorademt en ontspannen blijft liggen. Het maken van de CT-scan duurt 15 tot 30 minuten. Na de CT-scan brengt de radiotherapeutisch laborant tatoeagepuntjes aan op uw borst. Tijdens de bestralingen gebruiken we deze puntjes om u weer in precies dezelfde positie te leggen.

Bestralingsplanning

Voordat wij met de bestraling beginnen, maakt de radiotherapeutisch laborant in overleg met de radiotherapeut een bestralingsplan. In dit plan zorgen zij er voor dat:

• de tumor en eventueel aangedane lymfkliergebieden zo precies mogelijk bestraald worden ;
• dat het gezonde weefsel zo weinig mogelijk straling ontvangt.

Tijdens de behandeling uitklapper, klik om te openen

Uitwendige bestraling

Bij de meeste patiënten met longkanker passen we uitwendige bestraling toe. Bij uitwendige bestraling komt de straling uit een bestralingstoestel. De tumor wordt door de huid heen bestraald. Een behandeling bestaat meestal uit een serie bestralingen. Het aantal bestralingen is afhankelijk van de soort en de plaats van de tumor. Elke week worden drie tot vijf bestralingen gegeven. Voor uitwendige bestraling hoeft u niet opgenomen te worden in het ziekenhuis. 

De bestraling zelf duurt maar enkele minuten. Inclusief verkleden, het vinden van de juiste houding op de tafel en het instellen van het apparaat, bent u tien minuten tot een halfuur bezig met de behandeling. De radiotherapeut spreekt u een keer per week.

Stereotactische radiotherapie

Soms kunnen we een tumor bestralen via stereotactische radiotherapie. Bij stereotactische radiotherapie bestralen we de tumor zeer nauwkeurig en met een hoge dosis. Op die manier ontvangt het gezonde weefsel rondom de tumor weinig straling. Hierdoor is de kans op bijwerkingen beperkt. Een stereotactische bestraling duurt langer: ongeveer 40 minuten. Na een stereotactische bestraling maken wij opnieuw een röntgenfoto om te bevestigen dat de bestraling nauwkeurig is gegeven.

Meer informatie

Behandelplan

Als er een tumor in uw longen is gevonden, bepaalt een arts of u behandeld kan worden met radiotherapie. De specialist die u behandelt met bestraling is de radiotherapeut. De radiotherapeut bepaalt zorgvuldig welke plaats precies bestraald wordt en wat de dosis van de bestraling moet zijn. Deze dosis wordt meestal verdeeld over verschillende bestralingen. U wordt dus meerdere keren per week behandeld. De radiotherapeut berekent voor u hoeveel bestralingen u nodig hebt. Dat hangt af van de soort kanker die u hebt.

Curatieve radiotherapie

We kunnen radiotherapie toepassen om de kanker te genezen. Dat noemen we een 'curatieve behandeling'. Er zijn verschillende vormen:

Adjuvante therapie

Dit is radiotherapie ná een operatie. Met de bestraling proberen we niet-zichtbare uitzaaiingen of achtergebleven kankercellen te verwijderen.

Neoadjuvante therapie

Dit is radiotherapie vóór een operatie. Het doel hiervan is om de tumor te verkleinen. Hij kan dan makkelijker verwijderd worden door de chirurg.

Complete behandeling

Radiotherapie kan als complete behandeling worden gegeven. Dan moet de bestraling de tumor volledig vernietigen. Deze behandeling kan gegeven worden bij een beperkt aantal tumorsoorten. En alleen als er geen uitzaaiingen zijn buiten het bestralingsgebied.

Palliatieve radiotherapie

We passen radiotherapie ook toe bij patiënten die niet meer kunnen genezen. Dat heet een palliatieve behandeling. Bestraling kan bijvoorbeeld de tumorgroei remmen, waardoor uw pijnklachten verminderen. Ook kunnen we bloedingen die veroorzaakt worden door de tumor stoppen. Of ervoor zorgen dat omliggende organen minder last hebben van de tumor. Palliatieve radiotherapie is vaak kortdurend. Het is zinvol, omdat de kwaliteit van het leven van de patiënt verbetert.

Overige informatiebronnen

• Op de site Kanker.nl kunt u meer informatie vinden over bestraling.

Na de behandeling uitklapper, klik om te openen

4 tot 6 weken na de laatste bestraling komt u op controle bij uw radiotherapeut. De controles gaan enkele jaren door. De ene keer is de controle bij uw verwijzend arts, de andere keer bij de radiotherapeut. Zij houden elkaar op de hoogte. Soms zijn er ook gecombineerde controles: dan is de radiotherapeut aanwezig op het spreekuur van uw behandelend arts.

Bijwerkingen

Bestraling kan leiden tot bijwerkingen. Welke bijwerkingen ontstaan en hoeveel last u krijgt, staat vooraf niet vast. Dat is afhankelijk van de plaats van de bestraling en de hoeveelheid straling.

Lichamelijke klachten

• Bestraling leidt tot vermoeidheid.
• Verminderde eetlust en moeite met eten. Voor meer informatie over voeding bij kanker verwijzen wij u naar de website www.voedingenkankerinfo.nl.
• Minder zin in seks.
• Haaruitval op plaats van bestraling: meestal is deze uitval tijdelijk, maar soms ook blijvend, afhankelijk van de hoeveelheid straling.
• Een rode en schilferige huid, soms kunnen ook blaren op de huid ontstaan.
• U gaat mogelijk meer hoesten en daarbij taai slijm opgeven. Dit is vooral aan het eind van de bestralingsperiode en in de periode daarna. Hierdoor kunt u ook meer kortademig worden
• We kunnen meestal niet vermijden dat de slokdarm ook straling krijgt. Hierdoor kunt u moeite krijgen met eten. Het slikken van voedsel kan pijnlijk zijn en uw smaak kan minder worden.
• U kunt een beurs gevoel krijgen in de rib bij de plek van de tumor.

Psychische gevolgen

Naast de lichamelijke bijwerkingen kunt u ook psychische gevolgen ondervinden. Die zijn niet het gevolg van de bestraling. Ze hebben meer te maken met de spanning van de ziekte en de behandeling, de onzekerheid over de toekomst en de vermoeidheid. Dat is alles bij elkaar ook erg veel om te verwerken.

Wachttijden uitklapper, klik om te openen

Meer weten uitklapper, klik om te openen

In het geval dat u of uw kind deze behandeling ondergaat, kunt u onder ‘Afspraken’ in het patiëntportaal Mijn UMC Utrecht praktische informatie over de afspraak vinden.

Naar Mijn UMC Utrecht

Wat hoort er bij deze behandeling

• Polikliniek Radiotherapie

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

De afdeling is bereikbaar op werkdagen van 8.00 - 17.30 uur.