Inwendige bestraling prostaatkanker HDR

Inwendige bestraling bij prostaatkanker met HDR

In Nederland wordt jaarlijks bij ongeveer 8.000 mannen prostaatkanker vastgesteld.

Voor het 40e levensjaar is prostaatkanker zeer zeldzaam. Prostaatkanker kan een zeer wisselend beloop hebben. Bij veel mannen is dit beloop zo langszaam dat de ziekte nooit klachten veroorzaakt of levensbedreigend is. 

Voor prostaatkanker zijn twee bestralingsmogelijkheden: uitwendige bestraling en inwendige bestraling. Inwendige bestraling wordt ook wel brachytherapie genoemd. We bepalen eerst of brachytherapie geschikt is voor u. Om te bepalen of brachytherapie geschikt is voor u, maken we een mri-scan van uw bekken. Hierbij kijken we:

• of de tumor alleen in uw prostaat zit en
• of de prostaat niet te groot is voor deze behandeling.

In het UMC Utrecht worden per jaar ongeveer 150 mannen met prostaatkanker behandeld via high dose rate (HDR) brachytherapie. 

Bij brachytherapie vindt de bestraling van binnenuit plaats. We plaatsen dan radioactief materiaal in of bij de tumor. In het geval van brachytherapie bij prostaatkanker wordt radioactief materiaal in de prostaat ingebracht. Het voordeel van deze behandeling is dat de straling niet ver doordringt in de rest van het lichaam en dat hierdoor weinig gezond weefsel beschadigd wordt. 

De prostaat

De prostaat is een klier die aan de basis van de penis tegen de blaas aan ligt. De prostaat produceert vocht voor de zaadlozing. De grootte en vorm van de prostaat kan per persoon verschillen maar de afmeting en vorm van een gemiddelde prostaat is te vergelijken met een grote walnoot. Op onderstaande afbeelding kuntn u zien waar de prostaat zich in het lichaam bevindt, namelijk tussen de endeldarm en het schaambeen en onder de blaas. 

Het vaststellen van prostaatkanker

Voor prostaatkanker geldt dat een vroege herkenning van de ziekte betere kansen biedt op genezing. In een vroeg stadium veroorzaakt prostaatkanker zelden plasklachten. Plasklachten komen meestal door een goedaardige vergroting van de prostaat. 

Vroeger werd prostaatkanker alleen opgespoord bij 'rectaal toucher'. Bij rectaal toucher wordt de prostaat met een vinger via de anus beoordeeld. Tegenwoording kan de PSA-waarde (Prostaat Specifiek Antigeen) in het bloed al in een zeer vroeg stadium doen vermoeden dat iemand prostaatkanker heeft. Een verhoogd PSA-waarde is echter geen bewijs voor prostaatkanker. Bij een onsteking van de prostaat of bij een vergrote prostaat kan de PSA-waarde ook verhoogd zijn. Microscopisch onderzoek van prostaatweefsel is daarom altijd noodzakelijk.

Als prostaatkanker is vastgesteld, wordt zo nodig onderzocht of de ziekte beperkt is tot de prostaat of dat de ziekte is uitgezaaid. Vervolgens worden de behandelingsmogelijkheden met u besproken door de uroloog. 

Na de behandeling uitklapper, klik om te openen

Op het moment dat het gevoel in de benen grotendeels terug is, koppelen we de katheter los van de urinezak. De verpleegkundige loopt een stukje met u, om te testen of de verdoving goed is uitgewerkt. Als dat zo is, wordt de blaaskatheter verwijderd en kunt u zich wassen en aankleden. Als u weer zelfstandig kunt plassen, mag u naar huis. 

Adviezen 

Het wordt aanbevolen om de eerste dagen na de ingreep geen zwaar werk te verrichten en de eerste weken niet te fietsen. Verder kunt u alle normale activiteiten voortzetten. 

Nacontrole 

Er volgt nog een aantal afspraken voor nacontrole (follow-up). U krijgt hiervoor een afsprakenlijst mee. De eerste afspraak is met de radiotherapeut, een maand na de implantatie. Hierbij wordt ook opnieuw een MRI- en CT-scan gemaakt. De volgende afspraken zijn om en om met de radiotherapeut en de uroloog.

Bijwerkingen 

Bestraling kan leiden tot bijwerkingen. Welke bijwerkingen ontstaan en hoeveel last u krijgt, staat vooraf niet vast. Dat is afhankelijk van de plaats van de bestraling en de hoeveelheid straling. 

Lichamelijke klachten

• Vermoeidheid.
• Plasklachten: een branderig gevoel bij het plassen, vaak plassen of meer moeite met plassen. Ook kan de urine in het begin wat bloed bevatten.
• Lichte klachten van diarree, bloed of slijm bij de ontlasting.
• Op de plaats waar de naalden ingebracht zijn, heeft u waarschijnlijk een blauwe plek. Deze verdwijnt binnen enkele weken vanzelf.
• Een zaadlozing kan in het begin pijnlijk zijn. Doordat uw prostaat geen vocht meer kan maken neemt de hoeveelheid vocht bij een zaadlozing af. Ook kan er bloed in uw zaadvocht zitten. Het is mogelijk dat u last krijgt van erectiestoornissen. Ook kan u verminderd zin hebben in seks. 

Psychische gevolgen 

Naast de lichamelijke bijwerkingen kunt u ook psychische gevolgen ondervinden. Die zijn niet het gevolg van de bestraling. Ze hebben meer te maken met de spanning van de ziekte en de behandeling, de onzekerheid over de toekomst en de vermoeidheid. Dat is alles bij elkaar ook erg veel om te verwerken.  

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Aanvullende website

Meer informatie over (inwendige en uitwendige) radiotherapie vindt u op de site Kanker.nl.

Polikliniek Radiotherapie

Wachttijden uitklapper, klik om te openen

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Voor uitgebreide informatie over deze behandeling kunt u de patiëntfolder doornemen.

Lees meer in de patiëntfolder

In het geval dat u of uw kind deze behandeling ondergaat, kunt u onder ‘Agenda’ in het patiëntportaal Mijn UMC Utrecht praktische informatie over de afspraak vinden.

Naar Mijn UMC Utrecht

Wat hoort er bij deze behandeling

• Polikliniek Radiotherapie

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

De afdeling is bereikbaar op werkdagen van 8.00 - 17.30 uur.