Stereotactische bestraling bij hersentumoren

Er is bij u een tumor in de hersenen gevonden. Dit kan gaan om een tumor uitgaande van de hersenen of om uitzaaiingen van een tumor die op een ander plek in het lichaam ontstaan is. In samenspraak met uw verwijzend arts, de radiotherapeut en uzelf is gekozen voor een behandeling met stereotactische radiotherapie. In deze folder vindt u meer informatie over deze behandeling en wordt de informatie die u van de radiotherapeut heeft gekregen herhaald. U en de mensen in uw omgeving kunnen zo thuis alles nog eens rustig nalezen.

Wat is bestraling?

Bestraling is een behandeling van kanker. Deze behandeling gebruiken we ook bij een tumor in de hersenen. De behandeling houdt in dat u bestraald wordt met röntgenstraling. De straling maakt de cellen stuk. De bestralingsbehandeling noemen we ook wel radiotherapie. De afdeling waar deze behandeling gegeven wordt, heet daarom ook de afdeling Radiotherapie.

Stereotactische bestraling maakt het mogelijk een tumor in de hersenen met grote nauwkeurigheid en met een hoge dosis te bestalen. Door de grote nauwkeurigheid waarmee de plaats van de tumor wordt vastgesteld, krijgt het gezonde weefsel rondom de tumor weinig straling. Hierdoor is de kans op bijwerkingen beperkt.

Voorbereiding uitklapper, klik om te openen

Wie behandelt u?

Tijdens het eerste gesprek (intakegesprek) krijgt u te horen wat uw behandelplan is. U hebt dit gesprek met een radiotherapeut of een specialist in opleiding.

• De radiotherapeut is een arts die gespecialiseerd is in bestraling.
• De specialist in opleiding is een arts in opleiding tot radiotherapeut.

De naam van uw behandelaar staat op de uitnodigingsbrief en op uw afsprakenlijst. De CT-scan en de bestralingen worden uitgevoerd door radiotherapeutisch laboranten.

Voor meer informatie over uw behandelaar kunt u terecht op onze website: www.umcutrecht.nl/radiotherapie 

Waarom wordt u bestraald?

U wordt bestraald omdat u een tumor of uitzaaiing in uw hersenen hebt die behandeld kan worden met straling.

Welk gebied wordt er bestraald?

Met een stereotactische behandeling is het mogelijk om heel nauwkeurig de tumor met een hoge dosis te bestralen. We bestralen u dus op de schedel maar alleen die plek in de hersenen waar de tumor of uitzaaiing gevonden is.

Hoe vaak wordt u bestraald?

Dit zal uw behandelaar met u bespreken, dit is erg afhankelijk van de plaats in de hersenen waar de tumor zit. Het aantal keer dat u bestraald wordt varieert van 1 tot 30 keer.

Welke voorbereidingen zijn er nodig?

Er zijn een aantal voorbereidingen nodig voor uw bestraling. Hieronder wordt stap voor stap uitgelegd welke voorbereidingen dit zijn en wat u kunt verwachten. 

Mouldroom

Er wordt een masker van uw hoofd gemaakt. Met het masker kan de plaats van de bestraling nauwkeurig worden afgetekend en ligt uw hoofd tijdens de bestralingen stil. Dit masker houdt geen straling tegen.

U krijgt een masker en een hoofdsteun die speciaal voor u gemaakt worden. Dit masker wordt gemaakt van een speciaal materiaal dat te vervormen is bij een bepaald tempratuur. De mouldroom-medewerker zal stap voor stap uit leggen wat er gaat gebeuren.

CT-scan

Er wordt een CT-scan van uw hoofd gemaakt in de bestralingshouding. Een CT-scan is een onderzoek met röntgenstraling. De informatie van deze CT-scan is nodig voor het maken van het bestralingsplan. Een eerder gemaakte CT-scan kan niet gebruikt worden, omdat u toen niet in dezelfde houding lag als bij de bestraling nodig is. De CT-scan vindt plaats op de afdeling Radiotherapie en het maken ervan duurt ongeveer 5 minuten. Er staat echter 15–30 minuten voor u ingepland, zodat we de tijd voor u hebben om het masker en goed op te zetten. U hoeft voor deze scan niet nuchter te zijn. Zo nodig krijgt u een infuus met contrastmiddel.

MRI-scan

Als voorbereiding op de bestraling wordt er ook een MRI-scan gemaakt. Bij dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van een sterk magneetveld en radiogolven. U hoeft voor deze scan niet nuchter te zijn. U krijgt een infuus met contrastmiddel toegediend. Het onderzoek duurt ongeveer 30 minuten. Meer informatie over de MRI kunt u lezen in het informatieboekje ‘MRI algemeen’, dat u ontvangen heeft bij de uitnodiging voor de MRI-afspraak. Als u deze niet ontvangen heeft, vraag er dan naar bij de medewerkers van receptie 2.

Tijdens de behandeling uitklapper, klik om te openen

Wanneer wordt u bestraald?

Voordat u bestraald wordt, moet er een bestralingsplan gemaakt worden. De eerste bestraling is daarom anderhalf tot twee weken na de CT-scan en de MRI. U wordt gebeld door ons afsprakenbureau wanneer de startdatum bekend is.

Hoelang duurt de bestraling?

Wanneer u tussen de 1 en 10 bestralingen krijgt dan duurt de bestraling ongeveer 15-20 minuten. Inclusief aan- en uitkleden duurt de afspraak ongeveer 25-30 minuten. Wanneer u tussen de 12 en 30 bestralingen krijgt dan duurt de bestraling ongeveer 5 minuten. Inclusief aan- en uitkleden duurt de afspraak ongeveer 10 minuten.

De duur hangt af van de gekozen behandeling en ook van uw algemene gezondheid en de mate waarin u hulp nodig hebt. Op uw afspraken lijst kunt u zien hoeveel tijd er voor u is ingepland.

Wat merkt u van de bestraling?

U ziet of voelt de straling niet. De bestraling vindt plaats vanuit verschillende richtingen. Het bestralingstoestel draait tijdens de bestraling om u heen en geeft dan ook zijn straling af. U hoort tijdens de behandeling een zoemtoom. In sommige gevallen wordt de behandeltafel waar u op ligt, in verschillende posities gebracht. Dit wordt vooraf duidelijk aan u uitgelegd als dit het geval is.

Wat kunt u doen als u klachten hebt tijdens de bestraling?

Tijdens de bestralingsperiode hebt u gemiddeld één keer per week een afspraak met uw behandelaar. In dit gesprek kunt u vragen stellen en klachten bespreken. Als u op andere dagen vragen of klachten hebt, kunt u dit bespreken met de laboranten die u behandelen. Zij zullen ook met uw behandelaar overleggen als dit nodig is.

Welke bijwerkingen kan ik krijgen tijdens de behandeling?

Naast de algemene bijwerkingen kunnen er ook plaatselijke bijwerkingen optreden. De bijwerkingen bij stereotactische radiotherapie hangen af van de precieze plaats die bestraald wordt, en de hoeveelheid straling die in een bepaald gebied komt. Uw behandelaar zal de te verwachten bijwerkingen met u bespreken.

Sommige mensen hebben veel last van bijwerkingen en anderen merken er weinig van. De bijwerking die het meest voorkomt, is vermoeidheid. Daarnaast zijn hoofdpijn, misselijkheid en braken mogelijk. Deze bijwerkingen kunnen veroorzaakt worden door een toename van hersenvocht (oedeem) door de bestraling. Indien u één of drie keer bestraald wordt, zal uw radiotherapeut u een recept geven voor dexamethason, dit is een vocht afdrijvend medicijn. U krijgt dan heel duidelijke instructies om dit in te nemen rondom de radiotherapie. Als u vaker bestraald wordt, wordt alleen dexamethason voorgeschreven bij het optreden van klachten.

Na de behandeling uitklapper, klik om te openen

Wanneer moet u contact met ons opnemen?

Als u ernstige hoofdpijn gecombineerd met misselijkheid heeft, moet u altijd contact opnemen. Tijdens kantooruren neemt u contact op met uw behandelende radiotherapeut (telefoonnummer: 088-7558800). Buiten kantooruren kunt u contact opnemen met uw huisarts. Indien nodig krijgt u medicijnen om de eventuele klachten te verminderen.

Wat kan ik na afloop van de behandeling merken?

De week na de bestralingen is meestal de week met de meeste bijwerkingen. Hierna wordt het weer beter. Verergeren uw bijwerkingen na afloop van de behandeling? Of krijgt u andere problemen? Bel dan met onze afdeling (telefoonnummer: 088-7558800)

Hoe verlopen de controles na de behandeling?

Twee weken na afloop van de radiotherapie volgt een telefonische controle-afspraak. Enkele maanden na de radiotherapie kan een MRI scan van de hersenen gemaakt worden om de behandeling te beoordelen. Deze kan in het UMC Utrecht gemaakt worden of in het verwijzende ziekenhuis. Dit hoort u van uw behandelaar. 

Meer informatie

Als u meer informatie wilt over hersentumoren, kunt u de volgende folder lezen (verkrijgbaar op de afdeling Radiotherapie of bij het KWF): ‘Hersentumoren’. Ook op de website www.hersentumor.nl kunt u betrouwbare informatie vinden onder het kopje: ‘behandeling radiotherapie’ Als u nog vragen heeft, kunt u deze altijd stellen aan de laboranten of uw radiotherapeut.

Hoe kan ik de afdeling Radiotherapie bereiken?

Wij zijn op werkdagen van 08.00 uur – 17.30 uur bereikbaar via 088 75 588 00. In het weekend en op feestdagen zijn wij alleen voor spoedgevallen bereikbaar via 088 75 555 55.

Via de mail zijn wij ook bereikbaar. U kunt uw bericht sturen naar radiotherapie@umcutrecht.nl.

Ook op onze website kunt u veel informatie vinden. Het adres is www.umcutrecht.nl/radiotherapie.

Zorgkosten uitklapper, klik om te openen

Contact uitklapper, klik om te openen

De afdeling is bereikbaar op werkdagen van 8.00 - 17.30 uur.