Utrecht, 21 september 2022 - Health~Holland heeft bijna € 800.000 toegekend aan een publiek-privaat samenwerkingsverband van het UMC Utrecht, Artizan Biosciences (VS) en MicroViable Therapeutics (Spanje). Hiermee willen ze ontrafelen hoe darmbacteriën kunnen worden benut om immunotherapie tegen kanker te verbeteren en bijwerkingen van de behandeling te beperken. Het project zal worden geleid door Dr. Marcel de Zoete, universitair hoofddocent bij de afdeling Medische Microbiologie van het UMC Utrecht.

Immuun checkpoint inhibitie (ICI)-therapie maakt de behandeling van een toenemend aantal uitgezaaide kankers mogelijk en biedt nieuwe hoop aan patiënten met kanker. ICI-therapie is ontworpen om het immuun systeem aan te sporen de tumorcellen aan te vallen. Verrassend genoeg spelen de bacteriën in het darmkanaal ("microbiota") een belangrijke rol in het succes van ICI-therapie, wat suggereert dat een wisselwerking tussen het immuunsysteem en darmbacteriën mede bepaalt hoe hard en effectief de tumor door afweercellen wordt aangevallen. ICI-therapie is echter niet zonder risico's; hoewel zij door een deel van de patiënten goed wordt verdragen, kunnen de bijwerkingen van ICI-therapie ernstig, onomkeerbaar en soms zelfs fataal zijn. Opvallend is dat deze 'ICI-toxiciteit' zich vaak presenteert als een ernstige darmontsteking. Ook hier wordt aangenomen dat de samenstelling van de darmbacteriën een belangrijke factor is voor de toxiciteit.

Publiek-private samenwerking

In een publiek-privaat samenwerkingsverband willen het UMC Utrecht, Artizan Biosciences en MicroViable Therapeutics bacteriesoorten en onderliggende mechanismen blootleggen die van invloed zijn op zowel het resultaat van ICI-therapie als op de toxiciteit van de behandeling. Hiervoor zal een grote biobank van patiëntmateriaal van kankerpatiënten dat is verzameld zowel vóór als tijdens ICI-therapie (inclusief van patiënten met darmontstekingen) worden onderzocht, zullen immuun-activerende bacteriën worden geïdentificeerd en geïsoleerd, en zullen moleculaire mechanismen worden ontrafeld met behulp van diverse in vitro en in vivo modellen.

Op microbiota gerichte therapie

Het UMC Utrecht wil samen met de private partners een onderbouwing geven voor microbiota-gerichte therapieën die de effectiviteit van de immuuntherapie maximaliseert en tegelijkertijd de intestinale bijwerkingen minimaliseert. Dit project zal de gezondheid en levensduur van mensen met kanker positief beïnvloeden door immuuntherapie efficiënter en kosteneffectiever te maken.

Microbioloog dr. Marcel de Zoete (Afd. Medische Microbiologie)

"In tot 56 procent van de immuun-gerelateerde bijwerkingen bij met ICI behandelde patiënten presenteren de symptomen zich in het darmkanaal als een matige tot ernstige darmontsteking, die lijkt op wat wordt gezien bij patiënten met een inflammatoire darmziekte," aldus dr. Marcel de Zoete, universitair hoofddocent microbioom-onderzoek bij de afdeling Medische Microbiologie van het UMC Utrecht. "Recente gegevens laten een duidelijke correlatie zien tussen de ernst van ICI-toxiciteit en de levensverwachting van mensen met kanker. De belangrijkste uitdaging daarbij is om de effectiviteit van de ICI-therapie te maximaliseren en tegelijkertijd de toxiciteit te minimaliseren."