Trombose in de kleine bloedvaten van het vaatvlies, waardoor dit onvoldoende wordt voorzien van zuurstof, speelt mogelijk een centrale rol bij de onderliggende oorzaak van multifocale choroïditis, een zeldzame oogziekte. Bijziendheid fungeert daarbij als een extra stressfactor die het ziektemechanisme dat ten grondslag liggen aan deze oogziekte zou kunnen versterken. Dit waren de belangrijkste conclusies in het proefschrift van Evianne de Groot (UMC Utrecht) met betrekking tot een mogelijke onderliggende oorzaak van deze aandoening.

Multifocale choroïditis (MFC) is een zeldzame oogziekte die vooral voorkomt bij jonge vrouwen met bijziendheid. Er treedt een terugkerende ontsteking op in het vaatvlies van het oog en deze ontsteking tast uiteindelijk ook het netvlies aan en daarmee het gezichtsvermogen. Promovenda Evianne de Groot (afdeling Oogheelkunde, UMC Utrecht) onderzocht in haar proefschrift onder andere de klinische en genetische risicofactoren van MFC om een beter inzicht te krijgen in hoe deze ziekte zich ontwikkelt en hoe deze het best behandeld kan worden.

Risicofactoren

De onderzoekers vonden twee risicofactoren die samenhingen met het vaker terugkeren van deze vorm van oogontsteking, namelijk (1) nieuwvorming van haarvaten (neovascularisatie) in het oog in de periode dat de patiënt voor het eerst klachten kreeg en (2) een ernstiger mate van bijziendheid. Bovendien beschreven ze dat medicatie die het afweersysteem onderdrukt ervoor zorgt dat de ontstekingsklachten minder vaak terugkeren. In het tweede deel van haar proefschrift beschreven Evianne en collega's welke specifieke beeldvormende technieken kunnen helpen bij het herkennen van ontstekingsactiviteit in het oog. Ze ontdekten dat zowel de verdikking van het vaatvlies als de verminderde doorbloeding ervan verband houden met ontstekingsactiviteit bij MFC.

Trombose van de kleine bloedvaten

Ze probeerden ook het onderliggende ziektemechanisme van MFC te ontrafelen door te onderzoekern welke genen en eiwitten mogelijk een rol spelen. Ze ontdekten daarbij een verband tussen het ontwikkelen van MFC en specifieke variaties in het complement factor H gen. Verder ontdekten ze dat de specifieke variaties in dit gen een relatie hebben met de concentratie van ontstekingsgerelateerde eiwitten waarbij twee biologische systemen betrokken zijn: (1) de activatie van bloedplaatjes en (2) de regulatie van het complementsysteem.

Evianne de Groot concludeert: "Hoewel de bevindingen in mijn proefschrift bevestigd moeten worden door anderen, stellen wij voor dat het proces van complement-gemedieerde trombotische microangiopathie, resulterend in hypoperfusie in de choriocapillaris, centraal staat in de pathofysiologie van idiopathische multifocale choroïditis. Bijziendheid fungeert daarbij als een extra stressfactor die de ziektemechanismen die ten grondslag liggen aan deze oogziekte zou kunnen versterken."

Multifocale choroïditis

Multifocale choroïditis is een zeldzame (ongeveer 30 nieuwe patiënten per jaar in Nederland) vorm van oogontsteking met onbekende oorzaak, die het vaatvlies, het netvlies en het glasvocht van het oog aantast en zich asymmetrisch presenteert, meestal bij jonge, bijziende vrouwen. De symptomen beginnen vaak tussen de 20 en 40 jaar en omvatten wazig zien, met of zonder gevoeligheid voor licht, blinde vlekken, floaters, ongemak aan het oog en waargenomen lichtflitsen. De behandeling is gericht op onderdrukking van het afweersysteem en de behandeling variëert afhankelijk van de ernst bij diagnose en de respons op eerdere behandeling (corticosteroïden, methotrexaat, intravitreale anti-VEGF-injecties, TNFα-remmers).

Promotie

Evianne de Groot (1994, Leiderdorp) verdedigde haar proefschrift op 29 juni 2023 aan de Universiteit Utrecht. De titel van haar proefschrift was "Multifocal choroiditis - Clinical, immunologic and genetic aspects". Promotoren waren prof. dr. Joke de Boer (afdeling Oogheelkunde, UMC Utrecht) en prof. dr. Carel Hoyng (Radboudumc, Nijmegen). Co-promotoren waren dr. Annette Ossewaarde-van Norel (afdeling Oogheelkunde, UMC Utrecht) en dr. Jonas Kuiper (Centrum voor Translationele Immunologie en afdeling Oogheelkunde, UMC Utrecht). In april 2023 is Evianne gestart met haar opleiding tot oogarts (AIOS) in het UMC Utrecht.