Veel patiënten die COVID-19 hebben gehad, blijven langdurig gezondheidsklachten houden. De langetermijneffecten van de schade veroorzaakt door het virus en de reactie van het lichaam erop is onduidelijk. Het Nederlandse consortium ‘Precision Medicine for more Oxygen’ (P4O2), waarin het UMC Utrecht participeert, gaat onderzoeken hoe deze klachten zich ontwikkelen en wat voorspellende factoren zijn.

Op dit moment worden zowel ziekenhuispatiënten als patiënten die hun huisarts hebben geraadpleegd nadat ze lang ziek zijn gebleven na herstel van COVID-19, doorverwezen naar een post-coronakliniek. In deze kliniek worden longfunctietesten, CT-scans, vragenlijsten en laboratoriumtesten uitgevoerd. De P4O2-onderzoekers zullen een aantal nieuwe tests toevoegen aan de standaardtests. Honderd patiënten van middelbare leeftijd, die ongeveer 3 tot 12 maanden na hun initiële herstel van COVID-19 de kliniek bezoeken, krijgen tests die al in ander gerenommeerd wetenschappelijk onderzoek worden gebruikt.

Exposoom in kaart brengen

Utrechtse onderzoekers, betrokken bij de Utrecht Exposome Hub, brengen het exposoom van de patiënten in kaart. Onze gezondheid wordt bepaald door omgevingsfactoren waaraan wij mensen dagelijks worden blootgesteld: wat we eten, de lucht die we inademen, onze sociale interacties en levensstijlkeuzes zoals roken en sporten. De som van al deze drijvende krachten achter gezondheid en ziekten in het milieu wordt het exposoom genoemd. Om het exposoom in kaart te brengen, krijgen patiënten apparaatjes die meten in hoeverre ze worden blootgesteld aan externe factoren en hun fysieke activiteit bijhouden. Een voorbeeld is een polsbandje dat chemicaliën uit de omgeving opzuigt. Deelnemers krijgen ook een interventie aangeboden die gericht is op voeding en lichaamsbeweging, en die naar verwachting een gunstig effect heeft op de kwaliteit van leven.

State-of-the-art metingen

CT-scans, die tot de standaardzorg behoren, worden geanalyseerd door onderzoekers van het UMC Utrecht. Ze kijken naar de lichaamssamenstelling, longafwijkingen en afwijkingen in de longvaten en luchtwegen. Onderzoeker en radioloog dr. Firdaus Mohamed Hoesein legt uit dat ze dit doen met behulp van geavanceerde kunstmatige intelligentie-technieken. "We willen subtiele tekenen van de ziekte in een vroeg stadium detecteren. Helaas zal een visuele beoordeling van de CT-scan geen subtiele veranderingen kunnen waarnemen. Kunstmatige-intelligentietechnieken kunnen dan een oplossing bieden omdat ze onbevooroordeelde analyses van de CT-gegevens bieden."

Ook zullen er aanvullende biologische monsters worden genomen om diverse omics-metingen uit te voeren (een methode om biologische en chemische processen zeer uitgebreid in kaart te brengen, bijvoorbeeld genregulatie, metabolisme of bacteriën in het lichaam) om inzicht te krijgen in mogelijke verschillen in de biologische respons. van patiënten met langdurige klachten. Met behulp van experimentele cel modellen zal laboratoriumonderzoek helpen om factoren en mechanismen te identificeren die een ernstiger ziekteverloop voorspellen. Met behulp van big data-analyse wordt gezocht naar een patroon in de data dat voorspelt wie vatbaar zal zijn voor het ontwikkelen van chronische klachten na een COVID-19 infectie.

Over het consortium

Het P4O2-consortium is ontstaan uit het Nationaal Programma voor Longonderzoek. De Netherlands Respiratory Society (NRS) heeft dit samen met andere beroepsverenigingen, onderzoekers, zorgprofessionals, patiënten en bedrijven ontwikkeld om meer aandacht te genereren voor longziekten en om de samenwerking tussen longonderzoekers in Nederland te verbeteren. Samenwerking met de industrie bevordert de implementatie van de opgedane kennis.

Het consortium wordt gecoördineerd door prof. dr. Anke-Hilse Maitland-van der Zee van Amsterdam UMC. De volgende partners maken ook deel uit van het consortium: UMCG, UMC Utrecht, Universiteit Utrecht, Universiteit Maastricht en Maastricht UMC +, Boehringer Ingelheim, Breathomix, Fluidda, Novartis, Ortec Logiqcare, Philips, Quantib-U, Smartfish, SODAQ, Thirona en TopMD . Het project wordt mede gefinancierd vanuit de PPS-toeslag van Topsector Life Sciences & Health van Health~Holland om publiek-private samenwerking te stimuleren.

Tekst: Universiteit Utrecht