Ondanks aanzienlijke vooruitgang in de behandeling van reumatoïde artritis (RA), reageert ongeveer 5-20 procent van de patiënten niet goed op de behandeling (ook bekend als 'moeilijk te behandelen' RA). In haar promotieonderzoek richtte Nadia Roodenrijs zich op deze specifieke patiëntenpopulatie, om de diagnose ‘moeilijk te behandelen’ RA te beter te definiëren. Dit heeft geresulteerd in uniforme terminologie en een duidelijke definitie van deze patiëntengroep, evenals in Europese aanbevelingen voor behandeling, specifiek voor moeilijk te behandelen RA.

In de afgelopen jaren is de behandeling van reumatoïde artritis (RA) aanzienlijk verbeterd. Helaas blijft een aanzienlijk deel van de RA-patiënten klachten houden ondanks dat een de behandeling is geprobeerd met diverse nieuwere antireuma geneesmiddelen, zoals beschreven in de huidige aanbevelingen voor behandeling van de European Alliance of Associations for Rheumatology (EULAR). Dergelijke patiënten worden beschouwd als 'moeilijk te behandelen'. In het proefschrift van Nadia Roodenrijs (afdeling Reumatologie & Klinische Immunologie, UMC Utrecht) is het begrip ‘moeilijk te behandelen’ RA formeel beschreven in  de EULAR-definitie. Volgens de op consensus gebaseerde aanbevelingen (die binnenkort worden gepubliceerd) moet RA die moeilijk te behandelen is, worden beschouwd als een heterogene ziekte waarbij een of meer factoren kunnen bijdragen aan het aanwezig blijven van symptomen. Deze heterogeniteit moet in de dagelijkse praktijk erkend worden en vraagt om een holistische benadering.

Aanbevelingen voor behandeling

Ondanks het gebrek aan onderzoek (met name onderzoek van hoge kwaliteit), zal behandeling van deze patiëntengroep binnenkort worden ondersteund door meer expliciete en uitgebreide EULAR-aanbevelingen specifiek voor moeilijk te behandelen RA, gebaseerd op consensus van een internationaal expertpanel (bestaande uit reumatologen, andere zorgprofessionals en patiënten). Als eerste stap is het belangrijk om vast te stellen dat RA nog steeds de juiste diagnose is. Om te achterhalen waar de klachten van de patiënt vandaan komen, is het nodig om na te gaan of er sprake is van actieve ontstekingen en om te kijken naar andere factoren (bijv. therapietrouw, obesitas, comorbiditeit) die kunnen bijdragen aan de ziekte. Afhankelijk van de bevindingen moeten zowel medicamenteuze als niet-medicamenteuze behandelingen worden overwogen, afgestemd op de individuele patiënt.

Nadia Roodenrijs over moeilijk te behandelen reumatoide artritis

Moeilijk te behandelen RA

Ondanks een aanzienlijke verbetering in de behandeling van RA in de afgelopen decennia, blijft ongeveer 5-20 procent van de patiënten symptomatisch nadat diverse behandelingen gefaald hebben. Deze patiënten kunnen worden aangeduid als lijdend aan 'moeilijk te behandelen' RA. In Nederland hadden in het jaar 2019 bijna 260.000 patiënten de diagnose RA. Als 5-20 procent van deze patiënten kan worden geclassificeerd als moeilijk te behandelen RA, komt dit neer op ongeveer 13.000 tot 52.000 patiënten. Suboptimaal management van moeilijk te behandelen RA-patiënten kan leiden tot een aanzienlijke belasting: symptomen blijven aanhouden, zonder duidelijke verwachting dat de situatie in de (nabije) toekomst zal verbeteren. Bovendien kan de diagnose ‘moeilijk te behandelen’ RA het sociale leven, arbeidsongeschiktheid en directe en indirecte kosten voor gezondheidszorg aanzienlijk beïnvloeden.

Nadia Roodenrijs concludeert in haar proefschrift dat de ziektelast voor deze patienten hoog is, maar dat de last voor de reumatoloog en de kosten die met deze ziekte gepaard gaan ook hoog zijn. Dit vereist een snelle implementatie van bovenstaande aanbevelingen in de dagelijkse praktijk, zodat de ziektelast kan worden verminderd.

Promotie

Nadia Roodenrijs (1990, Wateringen) verdedigde haar proefschrift op 1 juni 2021 aan de Universiteit Utrecht. De titel van haar proefschrift is “Difficult-to-treat reumatoid arthritis”. Promotoren waren prof. dr. Jaap van Laar en prof. dr. Floris Lafeber (beiden Afdeling Reumatologie & Klinische Immunologie, UMC Utrecht). Co-promotoren waren dr. Paco Welsing (afdeling Reumatologie & Klinische Immunologie, UMC Utrecht) en dr. Marlies van der Goes (Meander Medisch Centrum, Amersfoort). Nadia Roodenrijs werkt als specialist in opleiding op de afdeling Interne Geneeskunde van het UMC Utrecht en verwacht in 2022 haar opleiding op de afdeling Reumatologie & Klinische immunologie van hetzelfde ziekenhuis voort te zetten.