Bovenste luchtwegmicrobioom in Nederlandse populatie in kaart gebracht
Het microbioom is belangrijk voor onze gezondheid. Naast het darmmicrobioom is ook het luchtwegmicrobioom essentieel, vooral voor de afweer tegen infecties. Onderzoeken richtten zich vooral op kinderen en zieken, maar een studie bij gezonde mensen ontbrak. Onderzoekers van UMC Utrecht, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Universiteit Utrecht en de Universiteit van Edinburgh (UoE) hebben dit nu voor het eerst onderzocht en gepubliceerd in het prestigieuze tijdschrift Cell.
Ons lichaam is bedekt met grote aantallen microben, de kleinste organismen die je lichaam bevolken worden samen ook wel ‘microbioom’ genoemd. Het microbioom verzorgt veel functies in ons lichaam en is essentieel voor onze gezondheid. De onderzoekers onderzochten het microbioom van de bovenste luchtwegen van 3,160 gezonde Nederlanders in alle leeftijdsgroepen, van pasgeborenen tot tachtigplussers. Zij verzamelden meer dan 5.500 monsters van de neus- en keelholte. Middels DNA-technieken werd het microbioom in detail in kaart gebracht, waarbij werd gekeken naar de hoeveelheid, soortendiversiteit en samenstelling van het microbioom. De neus- en het keelmicrobioom bleken duidelijke verschillen te vertonen. Desondanks lijkt het neusmicrobioom meer op dat van de eigen keelholte dan op de keelholte van iemand anders, wat erop kan wijzen dat bacteriën uitgewisseld worden tussen neus- en keelholte.
Opvallend is dat het neusmicrobioom zich tot de vroege volwassenheid blijft ontwikkelen. Dit is duidelijk anders dan bij het keelmicrobioom, wat – net als bij het darmmicrobioom – al tijdens de kinderleeftijd uitontwikkeld is. De ontwikkeling van het neusmicrobioom blijkt te verschillen tussen mannen en vrouwen. Deze verschillen werden voor het eerst duidelijk zichtbaar tijdens de puberteit en zijn mogelijk het gevolg van hormonale schommelingen. Naast leeftijd en geslacht is ook seizoen bepalend voor de samenstelling van het neusmicrobioom. Het keelmicrobioom daarentegen werd vooral beïnvloed door levensstijl-gerelateerde factoren, zoals roken en dieet. Ook bleek antibiotica meer bepalend voor de bacteriële make-up van de keelholte.
Relatie met luchtweggezondheid
Tot slot konden de onderzoekers aantonen dat het luchtwegmicrobioom anders is bij mensen die recent milde klachten van een luchtweginfectie hebben ervaren. Hoewel deze klachten waarschijnlijk veroorzaakt zijn door luchtwegvirussen, hadden deze duidelijk hun weerslag op de bacteriële samenstelling van het microbioom. Sterkere afwijkingen van het neusmicrobioom gingen samen met ernstigere luchtwegklachten en koorts. Ook bleek het hebben van een longontsteking in de afgelopen drie jaar gerelateerd te zijn aan veranderingen in het neusmicrobioom. Deze bevindingen laten zien dat er een duidelijke relatie is tussen de bacteriën die we bij ons dragen in de luchtwegen en luchtweggezondheid.
De studie is de meest complete atlas van het microbioom van de bovenste luchtwegen van gezonde individuen tot nu toe. De resultaten vormen een belangrijke basis voor verdere studies over de rol van ‘gezonde’ microben in vatbaarheid voor infecties en de ernst ervan gedurende het leven, evenals de factoren die dit proces beïnvloeden. Deze bijzondere publicatie is het resultaat van zowel nationale als internationale samenwerking en leidt tot inzichten in het belang optimale gezondheidszorg.