Nieuw platform voor het kweken van organoï
Onderzoekers van het UMC Utrecht en het Hubrecht instituut zijn erin geslaagd om een nieuw platform op te zetten voor het kweken van organoïden (3D-cellijnen) van patiënten met eierstokkanker (ovariumcarcinoom).
Eierstokkanker wordt vrijwel altijd in een laat stadium ontdekt en heeft een slechte prognose. Kanker kenmerkt zich in het algemeen door veranderingen en fouten in het erfelijk materiaal (DNA) van de tumor. Eierstokkanker is een ziekte waarbij grote verschillen in deze DNA-veranderingen voorkomen. Deze verschillen zijn groot tussen patiënten, maar ook groot tussen afzonderlijke lokalisaties van de ziekte binnen één patiënt. Na de eerste behandeling, die bestaat uit een combinatie van chirurgie en chemotherapie, wordt meestal een ziektevrije periode bereikt. Helaas komt de ziekte vaak terug en wordt de tumor uiteindelijk ongevoelig voor de beschikbare chemotherapeutische en doelgerichte middelen. Door de beschreven grote verschillen in het DNA van de tumor is het moeilijk te voorspellen of en wanneer deze ongevoeligheid zal optreden. In de praktijk zal er eerst behandeld moeten worden om het effect van therapie bij een individuele patiënt te ontdekken. Idealiter zou het testen van de mate van (on) gevoeligheid voor behandeling in het laboratorium plaatsvinden, voorafgaand aan de behandeling van de patiënt. Helaas is het kweken van eierstokkankercellen tot nu toe nog niet vaak succesvol gebleken.
In de huidige studie presenteren wij een protocol waarmee we succesvol 56 organoïde cellijnen van 32 patiënten hebben gekweekt. In de onderzochte groep zijn de meeste subtypen van eierstokkanker vertegenwoordigd. Deze 3-dimensionaal groeiende cellijnen blijken de weefselkenmerken en de DNA-veranderingen van de oorspronkelijke tumor goed en langdurig te behouden. Ook konden de organoïden genetisch gemanipuleerd worden en in muizen worden getransplanteerd, wat veel mogelijkheden geeft voor vervolgonderzoek naar eierstokkanker. Daarnaast bleek het mogelijk om op deze organoïden chemotherapeutische en specifieke, doelgerichte middelen te testen. De verschillende cellijnen toonden net als in de klinische praktijk een verschillende gevoeligheid voor de geteste middelen. Bovendien konden wij in enkele organoïde cellijnen het ontstaan van ongevoeligheid aantonen. Wij menen dan ook dat dit platform voor het kweken van organoïden van eierstokkankercellen een kans biedt voor verder onderzoek naar eierstokkanker en dat het platform kan worden gebruikt voor het buiten de patiënt testen van de effectiviteit van bestaande en nieuwe geneesmiddelen tegen de ziekte.
(Publicatie in Nature Medicine NMED-RS89415C)
Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door bijdragen van het KWF, het Gieskes Strijbis Fonds, Vrienden UMC Utrecht & Wilhelmina Kinderziekenhuis en Stand Up To Cancer.