Hoe een plaque is opgebouwd, verschilt per patiënt. Onderzoekers van het UMC Utrecht, Europa en de Verenigde Staten concludeerden dat er wel vijf verschillende soorten plaques bestaan. Deze plaques, een plaatselijke verdikking van de vaatwanden, verschilden in de presentatie van symptomen en in het genetisch risico voor het krijgen van een hart- of herseninfarct bij patiënten. De resultaten van dit onderzoek zijn op 12 december 2022 gepubliceerd in het tijdschrift Nature Cardiovascular Research. 

For English read here >

Bij slagaderverkalking wordt de wand van de slagaderen door verkalking dikker. Deze verdikking, een plaque, kan leiden tot vernauwing van het bloedvat en problemen geven met de doorbloeding van organen en weefsels. Slagaderverkalking is een langzaam progressieve ziekte die direct kan leiden tot een hart- of herseninfarct. Preventie is vaak gericht op de behandeling van de risicofactoren: diabetes, hoge bloeddruk, cholesterol en leefstijl. Onderzoekers dachten lang dat slagaderverkalking bij patiënten zich altijd hetzelfde ontwikkelt: dat de plaque zich opbouwt in de vaatwand en op dezelfde manier onstabiel wordt. Dit laatste is een aanleiding tot een acute verstopping of vernauwing van het bloedvat.  

Wel vijf verschillende soorten plaque 

Onderzoekers ontdekten dat de opbouw van plaques grote verschillen laat zien tussen patiënten en dat er wel vijf verschillende soorten plaques bestaan. Door de samenstelling van genen te bestuderen, zagen de onderzoekers dat er niet één ziektebeeld bestaat dat zich bij iedereen hetzelfde ontwikkelt. Bij patiënten waarbij verschillende typen plaques werden aangetroffen, waren ook verschillen te zien in de presentatie van symptomen en in het genetisch risico voor het krijgen van een hart- of herseninfarct. Gerard Pasterkamp, hoogleraar Experimentele Cardiologie, licht toe: “De implicaties van deze bevindingen kunnen groot zijn, omdat we ook de indruk hebben dat genen die reageren op medicijngebruik ook grote verschillen laten zien tussen de verschillende typen plaques. Zo zien we bijvoorbeeld dat genen die kunnen reageren op cholesterolverlagers in de plaque van de ene patiënt wel gevonden worden maar in de andere plaque niet.”   

De onderzoekers deden nog een andere bevinding. Het bleek dat de plaques van muizen (deze worden veel gebruikt in slagaderverkalking onderzoek) sterk vergelijkbaar zijn met de plaques van maar één groep die ze in patiënten hebben gevonden. Het grootste deel van de plaques uit patiënten toonde weinig gelijkenis met de plaques die in de meest gebruikte diermodellen werden gevonden. De onderzoekers denken dat deze vondst een grote bijdrage kan leveren om te begrijpen waarom sommige patiënten wel en andere patiënten niet reageren op een behandeling. 

Biomarker in het bloed 

Gerard Pasterkamp: “Denk bijvoorbeeld aan koorts. Er zijn vele ziekten die aanleiding kunnen geven tot koorts, maar die wel om een verschillende behandeling kunnen vragen. Als slagaderverkalking een uiting is van iets waar verschillende mechanismen aan ten grondslag liggen, dan zou je met een ander oog kunnen kijken naar de mogelijke behandeling.” De onderzoekers gaan in de toekomst onderzoeken of de uitkomsten vertaald kunnen worden naar biomarkers. Dat zijn stofjes in het bloed die vertellen of je slagaderverkalking hebt en hoe ernstig het is. Bij iedere patiënt een stukje vaatweefsel uitnemen kan niet, maar als het mogelijk is om een biomarker in het bloed te meten die specifiek geassocieerd is met bepaalde typen van slagaderverkalking, dan is het mogelijk om effecten van behandeling tussen patiënten in kaart te brengen.  

Over het onderzoek 

In dit onderzoek hebben de onderzoekers gebruik gemaakt van de plaque-weefsel biobank Athero-Express. Onderzoekers in het UMC Utrecht hebben in de afgelopen twintig jaar meer dan 2.500 plaques verzameld van patiënten die een vernauwing hadden in de halsslagader die operatief zijn verwijderd. In deze periode hebben zij de grootste plaque-weefsel biobank in de wereld opgebouwd die veel wordt gebruikt in onderzoek naar slagaderverkalking.  

Lees de resultaten van dit onderzoek in het tijdschrift Nature Cardiovascular Research.