Zes Veni-beurzen voor onderzoekers in het UMC Utrecht
De Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft vandaag 188 veelbelovende jonge wetenschappers een beurs van maximaal € 280.000 toegekend middels een Veni-financiering (Veni-ronde 2022). Onder hen zijn zes onderzoekers van het UMC Utrecht. Met deze beurs kunnen de laureaten gedurende drie jaar hun eigen onderzoekideeën verder ontwikkelen.
De ontvangers van deze prestigieuze beurs en hun onderzoek zijn:
| Ontvanger | Onderzoek |
|---|---|
Dr. Tom Driedonks Centraal Diagnostisch Laboratorium | Finding the way in – Identifying entry and cargo release pathways of extracellular vesicles Cellen in het lichaam communiceren met elkaar door minuscule pakketjes met informatie te versturen en te ontvangen. Deze pakketjes, extracellulaire vesicles (EV’s) genoemd, spelen een rol in allerlei ziekten, waaronder kanker, maar kunnen ook gebruikt worden om medicijnen naar zieke cellen te brengen. Om deze communicatieroute beter te begrijpen, ga ik onderzoeken hoe cellen EV’s ontvangen en uitpakken. Ik ga uitzoeken welke eiwitten in en rondom de cel betrokken zijn bij de opname en het uitpakken van EV’s. Met deze informatie kunnen we EV-communicatie blokkeren tijdens ziekte, en effectiever medicijnen naar zieke cellen brengen. |
Dr. Richard van Jaarsveld Afdeling Genetica | Uncovering the patho-molecular etiology of the novel XPO1-related neuro-developmental disorder Aangeboren afwijkingen aan het brein hebben vaak een erfelijke oorzaak. Door deze oorzaak op te sporen in het DNA, verkrijgen we inzicht in hoe de ontwikkeling van ons meest complexe orgaan, het brein, wordt geregisseerd. Recent zijn defecten in het XPO1-gen gevonden als nieuwe oorzaak voor breinaandoeningen. In dit onderzoek zullen de defecten in XPO1 in het laboratorium worden nagebootst om zodoende de invloed op de ontwikkeling van het brein te bestuderen. Resultaten van dit onderzoek zullen ons begrip van de ontwikkeling van het brein vergroten, hetgeen mogelijk bijdraagt aan het voorkomen en behandelen van aangeboren hersenafwijkingen. |
Dr. Theo van den Broek Center for Translational Immunology | Stimuleren van het kinder-afweersysteem: het versterken van de relatie tussen jonge afweercellen Een intieme interactie tussen witte bloedcellen van het afweersysteem, T-cellen en antistof-producerende B-cellen, is essentieel voor langdurige en effectieve antistof-gemedieerde afweer. Deze interactie is minder effectief in jonge kinderen. Ik heb ontdekt dat jonge T-cellen van kinderen op andere stimuli reageren dan T-cellen van volwassenen. In dit project bestudeer ik hoe de interactie tussen T- en B-cellen versterkt kan worden voor een betere controle van infecties en verbeterde vaccinaties. |
Dr. Ruben van Eijk Afd. Neurologie en Neurochirurgie | Nieuw bewijsmateriaal in de zoektocht naar effectieve ALS medicijnen: een patiëntgerichte strategie voor medicijnonderzoek Bewijzen dat nieuwe medicijnen baat hebben voor patiënten met ernstige neurodegeneratieve aandoeningen zoals Amyotrofische Laterale Sclerose (ALS) wordt bemoeilijkt door de grote variatie in symptomen. Hierdoor mislukken veel medicijnonderzoeken en worden patiënten soms blootgesteld aan schadelijke medicijnen of worden werkzame medicijnen zelfs gemist. Ik zal nieuwe statistische methoden ontwikkelen om gelijktijdig meerdere symptomen te analyseren, daarbij rekening houdend met wat voor de patiënt het belangrijkst is, maar ook met de klinische en prognostische relevantie van ziekte aspecten. Dit onderzoek leidt tot een geheel nieuwe aanpak om het effect van medicijnen te beoordelen, resulterend in efficiëntere en patiëntgerichtere medicijnontwikkeling. |
Dr. Mylene Jansen Afd. Reumatologie en Klinische Immunologie | De behoeften van artrosepatiënten visualiseren: leren van de uitzonderlijke gevallen van kraakbeenherstel Artrose is een veelvoorkomende ziekte met een grote impact op patiënten, gezondheidszorg en samenleving, en wordt gekenmerkt door schade van gewrichtskraakbeen. Succesvolle behandelingen moeten daarom zorgen voor kraakbeenherstel, maar dat is tot nu toe niet goed gelukt. Er zijn echter wel kleine groepen patiënten die kraakbeenherstel vertonen, na een specifieke behandeling of zelfs spontaan. In dit project zal ik moderne beeldanalysetechnieken gebruiken, waarbij ik beelden combineer van bestaande cohorten met patiënten die deze unieke herstelactiviteit laten zien, om zo traditionele en nieuwe gewrichtskenmerken te identificeren die essentieel zijn om te zorgen voor kraakbeenherstel. Dit zal direct nieuwe aanknopingspunten bieden voor gestratificeerde behandelmethoden. |
Dr. Renske Wadman Afd. Neurologie en Neurochirurgie | SMA BABIES – Systematische Multimodale Analyse naar BiomArkers en Bulbaire functie In (pre)symptomatischE SMA SMA is een erfelijke, ernstigste spierziekte en de eerste aandoening die effectief wordt behandeld met gen-gerichte therapieën. Het ziekteverloop van SMA is hierdoor spectaculair verbeterd, vooral bij baby’s die vroeg gediagnosticeerd worden in het hielprikscreeningsprogramma. Presymptomatische behandeling werkt het beste maar geneest SMA niet volledig; de effectiviteit is wisselend en vooralsnog niet voorspelbaar. Optimalisatie is noodzakelijk omdat deze therapieën extreem duur zijn en hoge druk leggen op de zorgkosten. Mijn innovatieve multimodale programma zoekt voorspellers van de ziekte-ernst en de effectiviteit van de nieuwe behandelingen met gebruik van klinische observaties gecombineerd met genetische, eiwit-, echografie- en EMG-onderzoeksmethoden. |
Naast de 6 formeel aan het UMC Utrecht toegekende Veni-beurzen heeft ook Najim Lahrouchi (afdeling Experimentele Cardiologie, Amsterdam UMC en afdeling Kindergeneeskunde, WKZ) een Veni-beurs ontvangen. Hoewel deze beurs officieel bij NWO is geregistreerd onder Amsterdam UMC, combineert hij zijn onderzoek met de opleiding tot kinderarts in het WKZ en is daarom ook het benoemen waard. Een korte beschrijving van zijn onderzoek: aangeboren hartafwijkingen komen vaak voor en in het merendeel van de gevallen wordt geen genetische oorzaak gevonden. Dit komt mede doordat kennis over het hoe het menselijk hart zich ontwikkeld ontbreekt. Door analyse van menselijke foetale harten te combineren met DNA-onderzoek in grote patiëntengroepen met aangeboren hartafwijkingen wil ik nieuwe genetische oorzaken opsporen voor deze groep patienten.
Over de Veni-beurs
De Veni is een persoonsgebonden wetenschappelijke beurs, maakt onderdeel uit van het NWO-Talentprogramma en richt zich op onderzoekers die recent gepromoveerd zijn. Zij gaan onderzoek doen binnen de volle breedte van de wetenschap. De 188 beurzen uit de Veni-ronde van 2022 zijn verdeeld over 26 beurzen bij ZonMw, 23 bij Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW), 69 bij Exacte en Natuurwetenschappen (ENW) en 70 bij Sociale en Geesteswetenschappen (SGW). De projecten die financiering ontvangen richten zich dan ook op de meest uiteenlopende onderwerpen: van rivierdelta’s op Mars tot toekomstbestendige huisartsenzorg en van de kruistochten van Lodewijk IX tot vliegende robots voor het onderhoud van offshore windturbines.
De Veni-beurzen worden jaarlijks door NWO toegekend. Onder de 1462 vooraanmeldingen zaten 792 (54 procent) mannen, 648 (44 procent) vrouwen. Van 22 aanvragers was het geslacht onbekend. Van de 188 toekenningen gaan er 100 naar mannelijke en 88 naar vrouwelijke kandidaten; honoreringspercentages van respectievelijk 13 en 14 procent.
