Informatie over berichtgeving spermadonoren

De NOS meldde dat sinds 2004 zeker 85 spermadonoren in Nederland meer kinderen hebben verwekt dan wettelijk is toegestaan. Dit komt doordat zij bij meerdere klinieken doneerden, zonder dat zij landelijk geregistreerd werden. Daarbij hebben verschillende donoren ook bij buitenlandse commerciële spermabanken gedoneerd, zoals Cryos. Hierdoor zijn zij buiten beeld gebleven van het toezicht.

Ook bij UMC Utrecht is dit helaas voorgekomen. Dat is niet zoals het hoort, en we vinden het belangrijk om daar open over te zijn.

​Sinds 1 april 2025 is de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting (Wdkb) aangepast om het aantal kinderen per spermadonor beter te reguleren en de rechten van donorkinderen te versterken. Daarin is onder andere bepaald dat er centrale registratie moet plaatsvinden: Alle donoren en behandelingen (ook uit het verleden) worden geregistreerd bij het College donorgegevens kunstmatige bevruchting (Cdkb). Hierdoor is nu beter te zien hoeveel kinderen er zijn voortgekomen uit een donor. Uit deze registratie blijk dat sommige donoren de norm van 25 nakomelingen hebben overschreden. 

Er kunnen meerdere redenen zijn voor deze overschrijdingen: 

• Soms had een donor al 25 kinderen, maar wilde een vrouw graag nog een tweede of derde kind van dezelfde donor. Klinieken maakten hier soms een uitzondering voor, om het gezin compleet te maken. 
• Als het sperma werd gebruikt voor IVF of ICSI, konden er embryo’s zijn ingevroren. De vrouw mocht later zelf beslissen of ze die gebruikte, bijvoorbeeld voor een tweede of derde kind. Daarbij werd niet altijd gekeken of de donor het maximumaantal kinderen al bereikt had. 
• Het aantal geregistreerde zwangerschappen is niet hetzelfde als het aantal geboren kinderen. Soms is een zwangerschap bijvoorbeeld geëindigd in een miskraam, maar bleef die registratie wel staan. Of er zijn uit één zwangerschap meer kinderen geboren (zoals een tweeling). 
• Klinieken wisselden in het verleden soms donorsperma uit, bijvoorbeeld als een vrouw verhuisde of naar een andere kliniek ging voor een second opinion. Vaak werden daarbij de behandelgegevens niet gedeeld, vanwege privacyregels. 
• Verder blijkt uit het nieuwe registratiesysteem dat sommige donoren in meerdere klinieken sperma hebben gedoneerd, zonder dat die klinieken dat van elkaar wisten. Op het moment dat dit bekend werd, zijn de klinieken gestopt met het gebruiken van dat donorsperma. 

Elke donor krijgt een speciale donorcode. Aan deze code zijn 12 moedercodes gekoppeld.

Als een vrouw een behandeling met donorzaad start, reserveert de kliniek één moedercode.
Wordt zij zwanger? Dan kan die moedercode niet meer door iemand anders gebruikt worden.

Maar:

• Met diezelfde moedercode mag de moeder nog een kind krijgen van dezelfde donor (bijvoorbeeld voor een broertje of zusje).
• Een vrouwelijke partner van de moeder mag die moedercode ook gebruiken.

Als alle 12 moedercodes gebruikt zijn, mag de donor niet meer gebruikt worden in Nederland.

Let op:
Het Cdkb houdt alleen informatie bij over behandelingen in Nederlandse klinieken. Zij weten dus niet hoeveel kinderen een donor heeft gekregen via behandelingen in het buitenland of via privéafspraken.

We nemen dit uiterst serieus en zetten stevig in op verbetering:

• We gebruiken het landelijke registratiesysteem Cdkb en controleren elke donor vóór acceptatie.
• We hebben onze interne controles aangescherpt.
• We delen actief informatie met andere klinieken en instanties.
• Donoren worden transparant geïnformeerd over de regels, en tekenen hier ook actief voor.
• Indien twijfel bestaat over eerdere donaties, nemen we geen risico en wordt de donor afgewezen.
• We maken geen gebruik van buitenlandse spermabanken.

We begrijpen heel goed dat dit nieuws onrust kan geven. Heeft u, na 2004, een behandeling gehad met donorzaad bij UMC Utrecht en heeft u hier vragen over? Neem dan gerust contact met ons op.

• We bekijken samen uw dossier.
• We geven waar mogelijk inzicht in de situatie.
• We bieden nazorg of verwijzen door naar gespecialiseerde instanties.

U staat er niet alleen voor. We staan u graag persoonlijk te woord.

Ja, juist wel. Door nieuwe donoren aan te trekken binnen de kaders van de nieuwe wetgeving kunnen we:

• Wensouders in Nederland op een veilige en betrouwbare manier helpen.
• Donorkinderen beschermen tegen situaties waarbij hun biologische achtergrond onbekend of oncontroleerbaar is.
• Voorkomen dat mensen uitwijken naar het online circuit, waar geen toezicht is op het aantal donaties of de kwaliteit van het zaad.

Een tekort aan donoren in Nederland vergroot juist het risico op ongewenste situaties. Daarom blijven we donoren werven – maar uitsluitend onder strenge voorwaarden en met volledige transparantie.

Vanaf de leeftijd van 16 jaar kan uw kind een verzoek doen om persoonlijke gegevens van de donor te krijgen. Meer informatie over het indienen van een verzoek vindt u op de website van het Cdkb: www.donorgegevens.nl.