Op deze pagina leest u onder andere wat coronaire vaatdysfunctie is, wat de symptomen zijn, welke onderzoeken we kunnen doen en wat de behandelmogelijkheden zijn.
Verschillende instellingen in de regio werken samen om u de beste behandeling op de juiste plek te kunnen aanbieden. Zo kan u worden doorverwezen naar het UMC Utrecht voor het stellen van de diagnose.
Het is belangrijk dat het hart voldoende zuurstof krijgt. Het hart krijgt zuurstof via uw bloed. De bloedvaten die het hart van bloed voorzien noemen we kransslagaderen. Problemen in de kransslagaderen kunnen ervoor zorgen dat het hart onvoldoende zuurstof krijgt. Wanneer u coronaire vaatdysfunctie hebt, zijn er twee mogelijke problemen met uw kransslagaderen:
- Een tijdelijke verkramping van de kransslagaderen, dit noemen we een kransslagaderspasme;
- Door een probleem in de kleine bloedvaten van het hart, krijgt het hart onvoldoende zuurstof. We spreken dan van coronaire microvasculaire dysfunctie (CMD).
In het plaatje is bij B spasme van een grote kransslagader te zien. In het blauwe vlak is een netwerk van kleine bloedvaatjes van het hart te zien. Bij C zijn twee kleine bloedvaatjes te zien. In het bovenste plaatje bij C is één gezond bloedvaatje te zien en in het onderste plaatje een bloedvaatje met CMD. In het plaatje is bij A aderverkalking (plaque) in één van de grote kransslagaderen te zien. Aderverkalking valt niet onder coronaire vaatdysfunctie.
Coronaire vaatdysfunctie omvat coronaire microvasculaire dysfunctie (CMD) en/of kransslagaderspasme.
Symptomen uitklapper, klik om te openen
Bij coronaire vaatdysfunctie kan de hartspier tijdelijk onvoldoende bloed krijgen. Hierdoor kunnen pijnklachten op de borst en/of luchttekort ontstaan. Daarnaast kan de pijn uitstralen naar de kaken, schouderbladen en linkerarm.
Bij CMD kunnen deze klachten optreden bij emotie of inspanning, maar ook in rust. Pijn op de borst door kransslagaderspasme komt vooral voor in rust, in het bijzonder in de nacht of vroege ochtend. Soms gaan de klachten binnen enkele minuten weg, maar de klachten kunnen ook uren aanhouden. Patiënten met coronaire vaatdysfunctie zijn vaak vermoeid en kunnen zich minder goed inspannen. Het gebruik van een nitrospray onder de tong helpt in sommige gevallen. De klachten kunnen in de ene periode minder zijn dan in de andere periode. Andere klachten die kunnen optreden zijn slaapproblemen en concentratieproblemen.
Klachten die bij coronaire vaatdysfunctie kunnen optreden zijn:
- pijn op de borst met of zonder uitstraling naar de armen of kaken;
- kortademigheid, meestal bij inspanning;
- vermoeidheid en energieverlies;
- slaapproblemen;
- concentratieproblemen.
Oorzaken uitklapper, klik om te openen
Risicofactoren voor aderverkalking spelen ook een rol bij coronaire vaatdysfunctie. Voorbeelden hiervan zijn: erfelijke belasting van hart- en vaatziekten, roken, stress, overgewicht, suikerziekte, verhoogde bloeddruk en een verhoogd cholesterol.
Risicofactoren bij vrouwen
Naast de risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn er ook een aantal ‘vrouwspecifieke’ risicofactoren, zoals:
- migraine in de jeugd (vaak in relatie met de menstruatiecyclus);
- (meerdere) miskramen;
- problemen tijdens zwangerschap: hoge bloeddruk en/of suikerziekte tijdens de zwangerschap of zwangerschapsvergiftiging (pre-eclampsie/HELLP);
- vroege overgang (< 40 jaar);
- schildklierproblemen;
- reumatische ziekten (fibromyalgie).
Onderzoek & diagnose uitklapper, klik om te openen
De diagnose CMD of kransslagaderspasme wordt op dit moment nog vooral gesteld op basis van klachten, risicofactoren en door te kijken of er sprake is van zuurstoftekort naar het hart. Daarnaast is het belangrijk om te kijken of de klachten niet veroorzaakt worden door een belangrijke vernauwing in de grote kransslagaderen van het hart.
De kleine vaatjes van het hart kunnen we niet zichtbaar maken met de testen die er nu zijn. Wel kunnen tegenwoordig metingen worden gedaan in de kransslagaderen, waarmee de diagnose CMD kan worden gesteld.
Uitsluiten van vernauwingen in de grote kransslagaderen
- CT coronairen: Bij een CT-scan maakt het scanapparaat via röntgenstraling opnames van uw hart. Daarmee kan uw behandelend arts de mate van kalkafzetting in de vaten meten (CAC score). Met een CT-angiografie met contrastvloeistof kan de arts eventuele vernauwingen in de grote kransslagaderen beoordelen.
- Hartcatheterisatie: Bij dit onderzoek kan uw behandelend arts zien of er belangrijke vernauwingen zijn in de grote kransslagaderen. Via een katheter in de lies of pols krijgt u contrastvloeistof in de kransslagaderen. Hiermee kan hij of zij mogelijk aanwezige vernauwingen zien.
Coronaire functietest
Tijdens een hartcatheterisatie kunnen extra metingen worden gedaan om te kijken of er sprake is van CMD of kransslagaderspasmen. Deze extra metingen noemen wij een coronaire functietest. De metingen voor CMD worden verricht met een speciale draad die via de katheter in het bloedvat wordt gelegd.
Bloedstroomsnelheid meten
We meten de bloedstroomsnelheid door de kransslagaders. Hiervoor gebruiken we een speciale meetdraad, samen met een andere katheter. Omdat we voor deze meting geen medicijnen of contrastvloeistof gebruiken, merkt u hier weinig van.
Metingen met adenosine
De volgende meting met deze speciale draad doen we met het medicijn adenosine, dat u via een infuus krijgt. Adenosine zorgt voor vaatverwijding en kan een warm of beklemmend gevoel op de borst geven. Na ongeveer drie minuten wordt het infuus stop gezet en verdwijnen de klachten bijna direct. Soms is het nodig om een tweede keer adenosine te geven.
Metingen met acetylcholine
Met het middel acetylcholine proberen we een spasme van de kransslagaders uit te lokken. We starten met een hele lage hoeveelheid. We geven de acetylcholine direct in de kransslagader voor enkele minuten. We controleren hoe u zich voelt, hoe het hartfilmpje er uit ziet en of we verkrampingen van de kransslagaders zien door contrastvloeistof in te spuiten. Als we geen bijzonderheden zien geven we een iets hogere hoeveelheid acetylcholine. Dit doen we totdat we een spasme zien of totdat we in totaal vier keer acetylcholine hebben gegeven. Een spasme kan herkenbare klachten van bijvoorbeeld pijn op de borst uitlokken. Hier vragen we ook naar. Als we een spasme zien geven we een medicijn (nitroglycerine) dat spasme tegengaat. Hierdoor zakt de pij nop de borst ook weer af. We controleren of de kransslagaders weer ontspannen zijn voordat we doorgaan met de volgende meting.
Behandeling uitklapper, klik om te openen
Het doel van de behandeling is het verminderen van uw klachten en verbeteren van uw conditie. Op dit moment is er nog geen ideale behandeling voor coronaire vaatdysfunctie. Wel is het duidelijk dat behandeling met medicijnen alleen niet genoeg is. Ook veranderingen in leefstijl zijn belangrijk.
Leefstijlveranderingen
Voorbeelden van belangrijke leefstijlveranderingen zijn:
- stoppen met roken;
- gewichtsverlies (indien nodig);
- regelmatige lichaamsbeweging;
- leren omgaan met stress en ontspanningsoefeningen doen;
- leren omgaan met coronaire vaatdysfunctie.
Medicatie
De medicijnkeuze hangt sterk af van hoe ernstig uw klachten zijn. Daarnaast hangt de medicijnkeuze af van de aanwezige risicofactoren, zoals hoge bloeddruk, een hoog cholesterol of suikerziekte. Eerst moeten deze risico-factoren goed behandeld worden. Daarnaast spelen uw eerdere ervaringen met bijwerkingen van medicijnen een rol bij de keuze. Dit kan per patiënt verschillen. Bij alle medicijnen die u krijgt, vertelt uw arts wat de (bij-)werkingen kunnen zijn.
Hartrevalidatie
Er is nog geen speciaal hartrevalidatieprogramma voor patiënten met coronaire vaatdysfunctie. In overleg met de behandelaar kan een programma worden samengesteld waar u het meeste aan kan hebben. U kunt hierbij denken aan voedingsadviezen, verdeling van uw energie, stoppen met roken of verbeteren van uw conditie. Er kan ook, in overleg met u, verwezen worden naar een psycholoog, maatschappelijk werker, fysiotherapeut, ergotherapeut of diëtist.
Leven met uitklapper, klik om te openen
Wetenschappelijk onderzoek
Om de diagnose coronaire vaatdysfunctie gemakkelijker te kunnen stellen, wordt op veel plekken in de wereld wetenschappelijk onderzoek gedaan naar geschikte testen. U kan mogelijk gevraagd worden of u mee wilt doen aan wetenschappelijk onderzoek. Dit is altijd vrijwillig.
Vragen en contact
Hebt u vragen of maakt u zich zorgen? Stel deze dan gerust aan uw cardioloog. We helpen u graag verder.
Zorgkosten uitklapper, klik om te openen
Meer over zorgkostenContact uitklapper, klik om te openen
Als u een afspraak wilt maken op de polikliniek cardiologie, hebt u een verwijzing nodig van uw huisarts of specialist.
De polikliniek cardiologie heeft meerdere spreekuren:
- aangeboren hartafwijkingen
- elektrofysiologie
- harttransplantatie
- verpleegkundig spreekuur hartfalen