Hersentumor (glioom)

Hersentumor (glioom)

Een glioom is een kankergezwel (een tumor) in de gliacellen. Gliacellen zijn steuncellen die het zenuwweefsel voeden, beschermen, isoleren, en op hun plek houden.

Wat is een glioom?

Hersenen zijn opgebouwd uit zenuwweefsel, steunweefsel en bloedvaten. Het steunweefsel voedt, beschermt, isoleert, en houdt het zenuwweefsel op hun plek. Het steunweefsel van de hersenen is opgebouwd uit gliacellen. Een glioom is een hersentumor die ontstaat door ongeremde celdeling van deze gliacellen. 

• Lees meer op hersentumor.nl website met betrouwbare informatie over hersentumoren, klachten en behandeling
• In de UMC Utrecht podcastserie “Venijn in mijn brein” gaat patiënt Marvin Vos in gesprek met zorgverleners en lotgenoten over hersentumoren. Wat zijn de symptomen, wat komt er allemaal op je af als je de diagnose krijgt, hoe is ’t om een hersentumor te hebben en hoe gaat een ‘wakkere operatie’ in zijn werk? In de podcasts komen praktische informatie en persoonlijke verhalen van lotgenoten en zorgverleners samen.

Wat is kanker?

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende ziekten. Al die ziekten hebben iets met elkaar gemeen. Het normale proces van lichaamscellen die zichzelf delen en vernieuwen is verstoord. Daardoor komt er een ongeremde celdeling op gang. Deze cellen kunnen door gezond lichaamsweefsel heen groeien en dat brengt schade toe aan lichaamsfuncties. Op de pagina Over kanker vindt u meer informatie.

Soorten gliomen

Een glioom groeit vanuit het steunweefsel van de hersenen, de gliacellen. Onder de microscoop zijn meerdere soorten gliacellen te onderscheiden, waaronder astrocyten en oligodendrocyten.

• Een tumor uit een astrocyt heet een astrocytoom.

• Een tumor uit een oligodendrocyt heet een oligodendroglioom. 

Deze verschillende vormen van gliomen groeien tussen het gezonde hersenweefsel door. Gliomen zaaien bijna nooit uit naar andere organen.

Mate van kwaadaardigheid

De kwaadaardigheid van de tumor drukken we uit in gradaties, van graad I (minst kwaadaardig) tot en met graad IV (meest kwaadaardig). Graad I tumoren worden goedaardige tumoren genoemd omdat deze vaak genezend te behandelen zijn. Definitieve genezing van gliomen met graad II t/m IV is tot op heden helaas niet mogelijk. Deze gliomen groeien met uitlopers door het gezonde hersenweefsel heen en kunnen daardoor nooit volledig verwijderd worden. Ze komen in de loop der tijd terug en worden daarom kwaadaardig genoemd. Laaggradige gliomen groeien langzaam, hooggradige gliomen groeien snel en ongeremd. Gliomen zaaien vrijwel nooit uit buiten het zenuwstelsel.

Oorzaken uitklapper, klik om te openen

Wie kan een glioom krijgen?

Over de oorzaak van het ontstaan van gliomen weten we weinig. Gliomen ontstaan niet door een ongezonde levensstijl, zoals roken en overmatig alcoholgebruik. Sommige hersentumoren komen vaker voor bij bepaalde erfelijke ziekten, maar deze erfelijke ziekten zijn weer erg zeldzaam. Het glioom komt niet vaak voor in Nederland. Per jaar krijgen ongeveer 1.000 mensen te horen dat zij een glioom hebben.

Meer informatie in de folder Glioom.

Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen

Uw huisarts heeft u doorverwezen. U gaat bij ons in gesprek met de neuroloog, om uw medische voorgeschiedenis (anamnese), klachten en verschijnselen te bespreken. Om een hersentumor bij u vast te stellen, doen we de volgende onderzoeken:

Lichamelijk onderzoek

De arts test uw gezichtsvermogen, gehoor, spraak, kracht en beweging, gevoel, coördinatie, evenwicht en reflexen.

Beeldvormende diagnostiek (scans)

We kunnen met een ct-scan of een mri-scan een waarschijnlijke diagnose stellen.

Weefselonderzoek

Voor de definitieve diagnose van een hersentumor hebben we tumorweefsel nodig dat we onder de microscoop onderzoeken. We kunnen dit weefsel alleen verkrijgen met een hersenoperatie. We kunnen dit doen door een biopsie of craniotomie. Een biopt doen we altijd onder narcose. In sommige situaties is het advies een craniotomie wakker uit te voeren.

Biopsie
Bij een biopsie wordt onder algehele narcose een kleine opening in de schedel gemaakt. Daarna neemt de neurochirurg met een holle naald wat weefsel weg. Een neuronavigatiebiopt is geen behandeling, maar een onderzoek.

Craniotomie
Bij een craniotomie maakt de neurochirurg een luikje in uw schedel. Zo kan hij een stukje weefsel weghalen dat we onder een microscoop 3 kunnen bekijken. Vaak neemt de neurochirurg meteen zoveel mogelijk tumorweefsel weg. Na de ingreep zet de neurochirurg het luikje weer in de schedel en maakt het stevig vast.

Wakkere chirurgie
Bij wakkere chirurgie wordt een craniotomie uitgevoerd. Tijdens het verwijderen van het tumorweefsel bent u wakker en worden testen afgenomen. Wakkere chirurgie wordt gebruikt als de hersentumor in de buurt van belangrijke hersenfuncties ligt, zoals bij het spraakcentrum of het centrum dat de bewegingen aanstuurt. Zo wordt er zoveel mogelijk tumorweefsel verwijderd, zonder dat er belangrijke functies worden beschadigd. In het UMC Utrecht hebben we hier veel ervaring mee.

Behandeling uitklapper, klik om te openen

Behandelplan

Door het verkrijgen van weefsel tijdens de operatie stellen we de definitieve diagnose en de gradatie van de tumor vast. Hierna volgt een advies voor de beste strategie om het glioom te behandelen. Artsen van alle belangrijke vakgebieden doen mee aan dat overleg. 

Vaste contactpersoon Neuro-oncologie

Patiënten met een hersentumor, hun partners en familieleden hebben een spil nodig in het ziekenhuis, een eerste aanspreekpunt voor vragen en iemand die het proces bewaakt. Elke patiënt krijgt een vaste contactpersoon.

Remmen of stoppen van tumorgroei

Definitieve genezing is helaas niet mogelijk. Dat wil niet zeggen dat behandeling dan zinloos is. De behandeling is gericht op langdurig remmen of stoppen van de tumorgroei met een goede kwaliteit van leven.

Nieuwe experimentele behandelingen

Het UMC Utrecht is regelmatig betrokken bij wetenschappelijk onderzoek naar nieuwe behandelingen. Als u in aanmerking komt voor een nieuwe (experimentele) behandeling, dan zal uw behandelend arts dit met u bespreken. Onderzoeksbehandelingen voeren we alleen uit als u – na voorlichting – hiermee instemt. De inhoud van de onderzoeksbehandeling verschilt per onderzoek.

Behandelingen laaggradige glioom

Een laaggradige glioom groeit langzaam. We kunnen kiezen voor een afwachtend beleid, waarbij we de tumor volgen met regelmatig mri-onderzoek. We kiezen wel steeds vaker voor operatie in een vroeg stadium.

De behandelmogelijkheden zijn:

• operatief verwijderen van zoveel mogelijk tumorweefsel
• bestraling (radiotherapie)
• chemotherapie (celdodende medicijnen)

Behandelingen hooggradige gliomen

Een hooggradige glioom groeit sneller dan een laaggradige glioom.

De belangrijkste mogelijkheden zijn:

• operatief verwijderen van zoveel mogelijk tumorweefsel
• bestraling (radiotherapie)
• chemotherapie (celdodende medicijnen)
• een combinatie van radiotherapie en chemotherapie

Begeleiding en revalidatie

Gevolgen hersentumor

Een hersentumor heeft vaak veel invloed op het dagelijks leven. De ziekte kan gevolgen hebben voor het bewegen, de lichamelijke conditie, denken, emoties en gedrag. Er kunnen beperkingen ontstaan in de alledaagse activiteiten, werk of relaties met anderen. Het leren omgaan met deze gevolgen is niet eenvoudig. Voor begeleiding kunt u overleggen met uw contactpersoon in het ziekenhuis – de gespecialiseerde verpleegkundige of de medisch specialist – of met uw huisarts.

Revalidatie

Voor praktische adviezen of begeleiding is verwijzing naar de revalidatie soms zinvol. De revalidatiearts brengt de gevolgen en beperkingen voor het dagelijks leven in kaart en adviseert over verdere training of begeleiding. Een fysiotherapeut, ergotherapeut, (neuro)psycholoog en maatschappelijk werkende kunnen ingeschakeld worden.

• Revalidatiebehandeling (algemeen)
• Revalidatie bij hersenletsel

Folders revalidatie

Lees meer over revalidatie bij een hersentumor in de deze folders.

• Revalidatie-adviezen na operatie aan een hersentumor
• Hemianopsie (één van de mogelijke verschijnselen bij een hersentumor: gedeeltelijke blindheid)
• Algemene folder hersentumor:

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Wetenschappelijk onderzoek

Het UMC Utrecht is een universitair ziekenhuis. Er wordt dus veel wetenschappelijk onderzoek gedaan om nieuwe behandelingen te vinden, en bestaande behandelingen te verbeteren. Ook op het gebied van neuro-oncologie.

• Hier vindt u informatie over meedoen aan wetenschappelijk onderzoek
• Hier vindt u informatie over lopende studies op het gebied van neuro-oncologie

Meer informatie

Er is zijn verschillende websites met informatie over gliomen. Wij raden u de volgende websites aan:

• hersentumor.nl website met betrouwbare informatie over hersentumoren, klachten en behandeling
• hersenletsel.nl website met onafhankelijke, actuele, betrouwbare en praktische informatie over hersenletsel
• Cancer center, de pagina van het UMC Utrecht met alles over verschillende soorten kanker

Boek 'Hersenkreukels'

Het gezin van Patrick werd tweemaal geconfronteerd

Lees meer

Theo maakte na zijn hersenoperatie zijn promotie af

Theo had een hersentumor

Lees meer

Informatie voor verwijzers

Mijn patiënt doorverwijzen

Aanmelden hersenmetastasen bespreking (elke donderdag)

Voor patiënten met vermoedelijke of zekere hersenmetastasen.

• Uiterlijk aanmelden woensdag. U ontvangt de eerstvolgende werkdag een terugkoppeling.
• Aanmeldformulier-HMB

Verwijzing neuro-oncologie multidisciplinair overleg (MDO iedere dinsdag)

Voor alle overige neuro-oncologische casuïstiek (zoals tumor e.c.i., primaire hersentumoren, meningeomen, paraneoplastische syndromen).

• Uiterlijk aanmelden maandag
• Aanmeldformulier-MDO

Voor beide overleggen het aanmeldformulier of reguliere verwijsbrief en bijgevoegde CDROM met beeldvorming graag richten aan: Polikliniek neuro-oncologie, Huispost L01.310, Heidelberglaan 100 3584 CX Utrecht. Receptie 26

Urgente vragen

Bij vragen welke niet kunnen wachten tot een van de besprekingen, kan er altijd laagdrempelig telefonisch overlegd worden via telefoonnummer: 088-7556877.

Patiënten waarbij u een spoedoperatie overweegt, kunt u op elk gewenst tijdstip –uitsluitend telefonisch– overleggen met de dienstdoend arts neurochirurgie via telefoonnummer: 088-7555555.

Polikliniek Neuro-oncologie

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Voor uitgebreide informatie over dit ziektebeeld kunt u de patiëntfolder doornemen.

Lees meer in de patiëntfolder

Wat hoort er bij dit ziektebeeld

• Polikliniek Neuro-oncologie
• Polikliniek Revalidatie
• Verpleegafdeling Neuro-oncologie en functionele neurochirurgie en epilepsie (C3 oost)
• Specialisme Neurochirurgie
• Specialisme Neurologie
• Specialisme Revalidatiegeneeskunde

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen