Hersenvliesontsteking

Hersenvliesontsteking is een ontsteking van de vliezen die om de hersenen en het ruggenmerg liggen. In de meeste gevallen wordt het veroorzaakt door een bacterie of een virus. Hersenvliesontsteking die veroorzaakt is door een bacterie verloopt meestal ernstiger dan hersenvliesontsteking die veroorzaakt is door een virus.

Mijn patiënt doorverwijzen

Symptomen uitklapper, klik om te openen

Bij een virale hersenvliesontsteking zijn de verschijnselen onder meer:

• hoofdpijn
• koorts
• een lichte nekstijfheid

Bij een bacteriële hersenvliesontsteking zijn de verschijnselen:

• ernstige hoofdpijn
• stijve nek
• koorts
• overgeven
• verwardheid
• veranderd bewustzijn (slaperig of zelfs bewusteloos)

Symptomen bij pasgeborenen

Bij pasgeborenen zijn deze verschijnselen moeilijker te zien; ze zijn vaak prikkelbaar of juist lusteloos. Ook treden bij bacteriële hersenvliesontsteking soms huidbloedinkjes op (paarsrode vlekjes die niet verdwijnen als je erop duwt).

Oorzaken uitklapper, klik om te openen

Hersenvliesontsteking wordt veroorzaakt door een virus of door een bacterie. Er bestaan dus twee soorten hersenvliesontsteking: bacteriële en virale hersenvliesontsteking. De virale vorm komt vaker voor dan de bacteriële, maar de bacteriële is gevaarlijker.

Virale hersenvliesontsteking

Een virale ontsteking wordt veroorzaakt door een virus. Dit is de minder ernstige variant en is zelden levensbedreigend. U bent dan meestal minder ziek dan bij een bacteriële vorm, maar u kunt er wel sterk door verzwakken en het kan langdurige klachten als hoofdpijn en moeheid geven. Tegen virale hersenvliesontsteking helpen geen antibiotica, alleen rust.

Bacteriële hersenvliesontsteking

Een bacteriële ontsteking wordt veroorzaakt door een van de volgende drie bacteriën:

• meningokok
• pneumokok
• haemophilus influenzae type b (Hib)

De meest voorkomende vormen zijn:

• meningokokken meningitis
• pneumokokken meningitis
• neonatale meningitis (de vorm die bij zuigelingen optreedt tot 1 à 2 maanden na de geboorte)

De bacteriën leven normaal gesproken in de neus-keelholte, waar ze onschuldig zijn. Als de weerstand afneemt, kunnen de bacteriën zich vermeerderen en zich verspreiden via de bloedbaan. Daarbij ontstaat soms bloedvergiftiging (vooral bij de meningokok). Bovendien kan de bacterie via de bloedbaan in de hersenen en hersenvliezen terechtkomen en hierdoor hersenvliesontsteking veroorzaken.

Gevolgen

Na het oplopen van hersenvliesontsteking kunnen mensen last blijven houden van de gevolgen. Dit zijn vooral 'onzichtbare gevolgen' die minder opvallen en vaak pas na een tijdje tot uiting komen. De gevolgen zijn voor iedereen anders, en treden in meer of mindere mate op. Voorbeelden zijn:

• cognitieve problemen
• taalstoornissen
• gedragsproblemen

Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen

De diagnose hersenvliesontsteking stellen we pas met zekerheid nadat we het vocht dat tussen de vliezen ligt hebben onderzocht. Dit hersenvocht is verbonden met het ruggenmergvocht. Als het hersenvocht ontstoken is, kunnen we dat dus ook zien aan het ruggenmergvocht. De arts onderzoekt dit met een ruggenprik. Hierbij brengt hij een naald tussen twee wervels door in het wervelkanaal. Hij neemt dan wat vocht af en stuurt het naar het laboratorium voor onderzoek. Dit onderzoek moet duidelijk maken of er sprake is van hersenvliesontsteking en zo ja, welke bacterie of virus het is.

Behandeling uitklapper, klik om te openen

Een virale ontsteking geneest meestal binnen een à twee weken vanzelf. U moet dan vooral veel rust houden.

Bij een bacteriële ontsteking is snel handelen geboden: direct naar het ziekenhuis, waar we de bacterie met antibiotica doden. De bacterie kan nauwelijks buiten het lichaam leven, en is daarom alleen besmettelijk bij dicht menselijk contact (gezinsleven, scholen, crèches, kazernes).

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Meer informatie

Op de onderstaande websites kunt u meer informatie vinden over hersenvliesontsteking:

• Nederlandse Meningitis Stichting
• Hersenletsel en Jeugd
• Hersenvliesontsteking op kinderneurologie.eu

Polikliniek Algemene en acute neurochirurgie

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Wat hoort er bij dit ziektebeeld

• Polikliniek Algemene en acute neurochirurgie
• Verpleegafdeling Algemene en acute neurologie en neurochirurgie (C3 west)
• Specialisme Neurologie

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

Geopend maandag t/m vrijdag van 8.00 - 17.00 uur.