MRSA

MRSA (meticillineresistente Staphylococcus aureus) is een bacterie die resistent is voor een aantal veelgebruikte antibiotica. Een infectie met de MRSA-bacterie is daardoor moeilijker te behandelen. MRSA veroorzaakt vooral infecties bij patiënten met een verminderde weerstand die zijn opgenomen in het ziekenhuis. Het is belangrijk om verspreiding van de MRSA-bacterie in het ziekenhuis te voorkomen.

Bacteriën
Iedereen draagt bacteriën bij zich, op de huid en in het lichaam. Er zijn veel verschillende soorten bacteriën. Ze hebben vaak een nuttige functie en veroorzaken meestal geen ziekte.

Infectie
Soms wordt u ziek van bacteriën. Dit noemen we een infectie (bijvoorbeeld een ontstoken wondje, steenpuist of keelontsteking). Elke bacterie kan een infectie veroorzaken. Bij gezonde mensen gaat dat vaak vanzelf over. Als de infectie niet vanzelf over gaat, schrijft de arts medicijnen voor. De infectie wordt dan behandeld met speciale medicijnen die bacteriën doden. Dat zijn antibiotica.

Dragerschap
Als u bacteriën bij zich draagt, zonder dat u er ziek van wordt, bent u drager van deze bacteriën. We spreken dan van MRSA-dragerschap. 

MRSA
Een van de soorten bacteriën die veel mensen bij zich dragen is de Staphylococcus aureus. Eén op de drie mensen is drager van deze bacterie. Een heel klein deel van deze groep mensen draagt een speciale soort Staphylococcus aureus bij zich: de MRSA-bacterie. MRSA veroorzaakt meestal geen infectie. De meeste mensen met MRSA zijn dus drager. MRSA veroorzaakt vooral infecties bij patiënten met een verminderde weerstand die zijn opgenomen in het ziekenhuis.

Symptomen uitklapper, klik om te openen

MRSA-infectie
De MRSA-bacterie is voor bepaalde soorten antibiotica ongevoelig (resistent). Als de MRSA-bacterie een infectie veroorzaakt die behandeld moet worden met antibiotica (bijvoorbeeld een infectie van een operatiewond) kan de arts deze antibiotica niet gebruiken. Er zijn andere antibiotica waar de MRSA-bacterie nog wel gevoelig voor is. De infectie zal dus behandeld worden met andere antibiotica.

Oorzaken uitklapper, klik om te openen

Verspreiding van de MRSA-bacterie

MRSA komt bij mensen vooral voor op de huid en in de neus. De MRSA-bacterie verspreidt zich bijna altijd via handencontact met andere mensen. De verspreiding kan ook gaan via voorwerpen en oppervlakken (zoals bed, deur en toilet) en via huidschilfers of stof in de lucht. U kunt dus niet voorkomen dat u misschien in contact komt met iemand die de MRSA-bacterie bij zich draagt en deze onbedoeld verspreid.

Risicogroepen MRSA-dragerschap

U hebt een verhoogde kans om de MRSA-bacterie bij u te dragen als u:

• in een buitenlands ziekenhuis opgenomen bent geweest
• in een ander ziekenhuis of een zorginstelling in Nederland opgenomen bent geweest
• woont in een AZC (asielzoekerscentrum)
• een huisgenoot hebt die de MRSA-bacterie bij zich draagt
• verzorger bent van iemand die de MRSA-bacterie bij zich draagt
• dagelijks werkt op een veehouderij met varkens, vleeskalveren of vleeskuikens
• woont op een veehouderij met varkens, vleeskalveren of vleeskuikens

Vaak komen we er niet achter waar u de MRSA-bacterie hebt opgelopen.

Twee belangrijkste soorten MRSA-bacteriën

• de ziekenhuis-MRSA: u hebt de grootste kans deze op te lopen tijdens opname in een buitenlands ziekenhuis.
• de vee-gerelateerde MRSA: deze soort komt vooral voor bij mensen die wonen of werken op een bedrijf met varkens, vleeskalveren of vleeskuikens.

Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen

Kweekuitslagen

Een kweek wordt afgenomen met een wattenstaafje. Dit kan in de neus- of keelholte of als uitstrijk van een wond of bij de anus. De uitslag van een kweek is binnen enkele dagen bekend, die van een MRSA-sneltest binnen enkele uren.

MRSA-negatief

• U draagt de MRSA-bacterie niet bij u.
• U wordt niet (meer) in isolatie verpleegd.
• Er worden geen kweken (meer) afgenomen.

MRSA-positief

• U draagt de MRSA-bacterie wel bij u.
• Op de verpleegafdelingen wordt de contactisolatie omgezet in strikte isolatie.
• Op de Intensive-, High- en Medium care afdelingen blijft u in strikte isolatie.
• U wordt tijdens uw gehele ziekenhuisopname in strikte isolatie verpleegd.
• Registratie in uw patiëntendossier dat u MRSA-positief bent.

Registratie

Als u MRSA-positief bent, dan noteren we dat in uw patiëntendossier. Medewerkers van het UMC Utrecht zien dit als zij uw patiëntengegevens raadplegen. Dit is belangrijk omdat de verpleegkundigen en artsen dan weten dat ze rekening moeten houden met de MRSA bij uw behandeling en verzorging.

Behandeling uitklapper, klik om te openen

Wie komt in aanmerking voor een MRSA-dragerschapsbehandeling?

Een deel van de patiënten die drager is van de MRSA-bacterie krijgt een behandeling om de MRSA-bacterie kwijt te raken. Behandeling is echter bij veel patiënten niet nodig of zinvol. Uw behandelaar kan in overleg met onze experts van de polikliniek infectieziekten bespreken welke aanpak het beste bij uw situatie past.

• Behandeling niet nodig
• Behandeling niet zinvol
• Behandeling wel zinvol

Behandeling niet nodig

Meestal is behandeling niet nodig. Als u bijna nooit in het ziekenhuis komt (voor opname, behandeling of onderzoek) is de kans groot dat u de MRSA-bacterie vanzelf kwijtraakt. Bij elke ziekenhuisopname of bezoek aan de polikliniek worden er kweken bij u afgenomen. Zo wordt gecontroleerd of u de MRSA-bacterie ook echt kwijtraakt. Als u de bacterie niet vanzelf kwijtraakt, kunt u alsnog voor een behandeling worden verwezen naar de polikliniek infectieziekten.

Behandeling niet zinvol

• Als u medische problemen hebt waardoor de MRSA-bacterie niet goed te bestrijden is. U kunt daarbij denken aan huidaandoeningen (bijvoorbeeld eczeem), een wond of een infuus. Een behandeling heeft pas een goede kans van slagen als de huid hersteld of genezen is.
• Als u vaak in direct contact komt met levende varkens, vleeskalveren en/of vleeskuikens.

Behandeling wel zinvol

• Als u vaak in het ziekenhuis of een andere zorginstelling komt. Zolang u drager bent van de MRSA-bacterie blijven de isolatiemaatregelen nodig. Deze maatregelen kunnen pas worden gestopt als u de MRSA-bacterie langdurig kwijt bent.
• Als u infecties hebt die door de MRSA-bacterie worden veroorzaakt, zoals steenpuisten of een longontsteking.
• Bij zorgverleners die MRSA-drager zijn. Zij mogen niet voor patiënten zorgen als ze MRSA-positief zijn.

U kunt pas worden behandeld als u daar medisch gezien gezond genoeg voor bent. Dit is meestal in de periode na ontslag uit het ziekenhuis.

Als een behandeling zinvol is of u wilt hier informatie over, dan kunt u een afspraak maken met de internist-infectioloog van de polikliniek infectieziekten van het UMC Utrecht. U hebt hiervoor een verwijzing van uw huisarts of specialist nodig.

MRSA-dragerschapsbehandeling

Het doel van een MRSA-dragerschapsbehandeling is om alle MRSA-bacteriën te verwijderen uit uw lichaam. Na een succesvolle behandeling bent u MRSA-vrij. Bij een ziekenhuisopname of polikliniekbezoek zijn isolatiemaatregelen dan niet meer nodig. De behandeling wordt door de internist-infectioloog van de polikliniek infectieziekten uitgevoerd en begeleid.

Een MRSA-dragerschapsbehandeling bestaat uit:

Verwijderen van de MRSA-bacteriën uit uw leefomgeving
U krijgt vanuit de polikliniek instructies over:

• het schoonmaken van uw woning
• het wassen van uw beddengoed en kleding

Verwijderen van de MRSA-bacteriën van uw lichaam
U krijgt van de internist-infectioloog behandelinstructies over:

• Ontsmetting van uw huid en haren met speciale ontsmettingszeep (Hibiscrub).
• Antibioticazalf (Mupirocine) in de neus om de MRSA-bacteriën uit uw neus te verwijderen.
• Soms krijgt u ook antibiotica voorgeschreven in de vorm van pillen. Dit is een kuur tussen de 7 en 14 dagen met twee soorten antibiotica. De internist-infectioloog zal beoordelen of dat in uw situatie nodig is.

Controlekweken na MRSA-dragerschapsbehandeling

Na de behandeling is het belangrijk om te controleren dat u de MRSA-bacterie ook echt kwijt bent en dat de bacterie ook weg blijft. Deze controle gebeurt onder begeleiding van de polikliniek Infectieziekten. U krijgt kweeksets en de benodigde instructies thuisgestuurd om de kweken bij uzelf (of uw kind) af te nemen. De kweken stuurt u na afname terug naar het laboratorium van het ziekenhuis in speciale (bijgeleverde) enveloppen. U neemt 6 tot 12 controlekweken bij u zelf (of uw kind) af verspreid over een periode van 12 maanden. In deze periode blijven isolatiemaatregelen nodig bij opname in het ziekenhuis of bij een afspraak bij de polikliniek. In deze periode blijven isolatiemaatregelen nodig bij opname in het ziekenhuis of bij een afspraak bij de polikliniek.

Uitslag van de controlekweken:

• MRSA-positief na behandeling: als een van deze controlekweken toch weer positief is, dan overleggen we opnieuw met u over een plan van aanpak. De isolatiemaatregelen bij opname in het ziekenhuis of bij polikliniekbezoek blijven van kracht.
• MRSA-negatief na behandeling: als alle controlekweken negatief zijn over een periode van één jaar, dan bent u de MRSA-bacterie zeker kwijt. De behandeling is succesvol. U bent dan MRSA-negatief en u krijgt een MRSA-negatief verklaring. Het MRSA-label dat in uw patiëntendossier stond, wordt verwijderd. Bij een volgend polikliniekbezoek of een eventuele opname hoeft u dan niet meer in isolatie.

Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen

Patiënten die MRSA-drager zijn en met spoed medische zorg nodig hebben, kunnen altijd terecht in het UMC Utrecht. Het ziekenhuis neemt dan maatregelen om verspreiding van de MRSA-bacterie in huis te voorkomen. MRSA-dragerschap is nooit een reden om medisch noodzakelijke zorg uit te stellen. 

MRSA-onderzoek voorafgaand aan een ziekenhuisopname

Bij een bezoek aan de spoedeisende hulp of een opname op een van de verpleegafdelingen van het UMC Utrecht stelt de verpleegkundige u veel vragen. Een paar van die vragen gaan over MRSA. Aan de hand van uw antwoorden weet de verpleegkundige of u niet of wel een verhoogde kans hebt gelopen om MRSA-drager te zijn:

 Niet MRSA verdacht

• U hebt niet een verhoogde kans op MRSA-dragerschap.                                                                        
• Er worden geen kweken afgenomen.

Wel MRSA verdacht

• U hebt wel een verhoogde kans op MRSA-dragerschap.
• Er worden kweken bij u afgenomen. De kweken worden onderzocht in het laboratorium. Zo wordt getest of u de MRSA-bacterie ook echt bij u draagt.
• Op de verpleegafdelingen wordt u in contactisolatie verpleegd totdat de uitslagen van de kweken bekend zijn.
• Op de Intensive-, High- en Medium care afdelingen gelden strengere regels. U wordt daar in strikte isolatie verpleegd totdat de uitslagen van de kweken bekend zijn.

MRSA opsporen bij polikliniek bezoek

Als u een afspraak hebt op een van de poliklinieken, krijgt u een aantal vragen over MRSA. Zo wordt onderzocht of u een verhoogde kans loopt op MRSA-dragerschap. Als u een verhoogde kans hebt, worden er kweken bij u afgenomen.

U krijgt de uitslag van de kweken van uw behandelaar.

Verspreiding van MRSA voorkomen

In een ziekenhuis zijn veel mensen met een verminderde weerstand, wonden (bijvoorbeeld operatiewonden) en infusen, dicht bij elkaar. Zij lopen gemakkelijker een infectie met de MRSA-bacterie op en infecties kunnen ernstiger verlopen.

Artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners komen dagelijks met veel verschillende patiënten in contact. Op deze manier kan de MRSA-bacterie zich gemakkelijk verspreiden onder patiënten. Het is daarom belangrijk dat zorgverleners zich houden aan de, in het UMC Utrecht, geldende isolatiemaatregelen en hygiëne regels.

MRSA en uw verblijf in het ziekenhuis

Strikte isolatie

Als u MRSA-drager bent, verplegen wij u in strikte isolatie. Strikte isolatie betekent dat u op een eenpersoonskamer met een voorkamer (sluis) wordt verpleegd. Het ziekenhuispersoneel trekt, voordat ze uw kamer binnenkomen, in de sluis een neusmondmasker, een muts, handschoenen en een schort aan. U mag de kamer alleen verlaten als uw arts daar toestemming voor geeft.

Medisch onderzoek of medische ingreep

Als een patiënt met MRSA een ingepland medisch onderzoek of medische ingreep moet ondergaan, wordt dit aan het einde van de dag of einde van het behandelprogramma ingepland. Zo kan de ruimte waar het onderzoek of de ingreep plaatsvindt daarna extra worden schoongemaakt om MRSA-besmetting van andere patiënten te voorkomen.

Bezoek

Tijdens een ziekenhuisopname kan een patiënt met MRSA gewoon bezoek ontvangen. Bezoekers moeten zich eerst melden bij de verpleegbalie. Vóór het verlaten van uw kamer moeten zij de handen inwrijven met handalcohol. Deze handalcohol hangt in de sluis.

Na ontslag

Als u bij ontslag uit het ziekenhuis nog MRSA-positief bent, dan moet u daar in een aantal  situaties rekening mee houden:

Thuis

Thuis is dragerschap van de MRSA-bacterie meestal geen enkel probleem. Mensen die gezond zijn en niet in de zorg werken, hoeven geen extra maatregelen te nemen als ze in contact komen met u als MRSA-drager. U kunt anderen dus gewoon een hand geven of op een andere manier aanraken. 

Als u als drager van MRSA gebruikmaakt van thuiszorg of andere zorgverleners (zoals fysiotherapie) raden wij u aan om het aan ze te melden. Deze zorgverleners hebben ook contact met andere patiënten en kunnen dan maatregelen treffen om verspreiding van de MRSA-bacterie te voorkomen. Mensen die gezond zijn en niet in de zorg werken hoeven geen extra maatregelen te nemen als ze in contact komen met u als MRSA-drager.

Als u in de zorg werkt of gaat werken, moet u uw MRSA-dragerschap direct bij uw leidinggevende en vervolgens bij de bedrijfsarts melden. Als uw partner of huisgenoot in de zorg werkt moet hij/zij uw MRSA-dragerschap direct melden bij zijn/haar leidinggevende.

Polikliniek UMC Utrecht

Onderzoek laat zien dat contact op de polikliniek geen risico vormt voor de overdracht van MRSA. Het contact op de polikliniek is namelijk meestal korter en minder direct, vergeleken met contacten en ingrepen op een behandel-, functie- of verpleegafdeling. Bij bezoek aan de polikliniek zijn er dus geen extra beschermende maatregelen nodig.

Bij opname of polikliniekbezoek in een ander ziekenhuis

Gaat u als MRSA-drager naar een ander ziekenhuis? Meld dan bij het eerste contact dat u drager bent. Alle Nederlandse ziekenhuizen volgen dezelfde landelijke richtlijnen bij patiënten met MRSA. Er zijn soms verschillen tussen ziekenhuizen omdat het beleid altijd is aangepast aan de lokale situatie.

Meer informatie

Verwijzers en medewerkers van het UMC Utrecht

Nuttige informatie voor medewerkers en verwijzers is te vinden op de pagina over infectiepreventie. Hier vindt u ook patiënteninformatie over het verplegen in isolatie en het screenen op MRSA. 

Daarnaast is er de pagina van de polikliniek infectieziekten: hiernaar kunt u patiënten met een (sterk vermoeden van) MRSA verwijzen.

MRSA in Nederland

In Nederland komt de MRSA-bacterie (in vergelijking met de meeste andere landen) weinig voor. Dit komt door de jarenlange succesvolle aanpak van de Nederlandse ziekenhuizen om verspreiding van de bacterie tegen te gaan. Onder deze aanpak vallen ook de isolatiemaatregelen die in het ziekenhuis worden genomen.

Meer informatie vindt u op de website van het RIVM over MRSA.  

Meer weten uitklapper, klik om te openen

Wat hoort er bij dit ziektebeeld

• Polikliniek Infectiepreventie

Zorgkosten

Contact uitklapper, klik om te openen

De polikliniek is op werkdagen bereikbaar van
08.00 - 17.00 uur