Vleesboom in de baarmoeder

Vleesboom in de baarmoeder

Myomen (vleesbomen) zijn goedaardige knobbels in de spierlaag van de baarmoeder. Myomen geven meestal geen klachten, maar als u hevige of pijnlijke menstruaties hebt, als de myomen groot zijn of als er veel myomen zijn, is soms behandeling nodig. Afhankelijk van het doel, klachten verminderen, groei van myomen tegengaan of myomen verwijderen, zijn er verschillende behandelingen mogelijk, variërend van medicijnen tot een operatieve ingreep. 

Symptomen uitklapper, klik om te openen

Myomen geven doorgaans geen of weinig klachten en worden vaak bij toeval gevonden. De meeste myomen groeien langzaam en blijven onopgemerkt. De plaats waar het myoom zit heeft meer invloed op de klachten dan de omvang. Zo kunnen myomen in de baarmoederholte, zelfs als ze klein zijn, menstruatieklachten veroorzaken. Klachten die het meest voorkomen zijn overmatig bloedverlies, (hypermenorroe) en menstruatiepijn (dysmenorroe) (zie Hevig bloedverlies bij de menstruatie). De menstruaties blijven in principe regelmatig. Het ruime bloedverlies, eventueel met stolsels, kan bloedarmoede (anemie) geven waardoor u zich moe of kortademig kunt voelen. Andere, meer zeldzame klachten van myomen zijn een drukkend gevoel in de buik, pijn laag in de rug, klachten met plassen en klachten van pijn en/of bloedverlies bij het vrijen. Heel zelden verschrompelt een myoom door te weinig bloedtoevoer (myoomnecrose) met mogelijk hevige buikpijn als gevolg. Myomen geven meestal geen problemen bij het ontstaan van of tijdens een zwangerschap. De kans dat myomen kwaadaardig worden is zeer klein (1 op 10.000). 

Onderzoek & diagnose uitklapper, klik om te openen

Bij het vermoeden van myomen vindt het normale gynaecologische onderzoek plaats (zie Eerste bezoek aan de gynaecoloog).  Verliest u veel bloed of bent u erg vermoeid dan kan de arts het ijzergehalte van het bloed (Hb of hemoglobine) controleren om te kijken of er sprake is van bloedarmoede. De plaats en grootte van de myomen kunnen worden beoordeeld met behulp van, meestal inwendige, echoscopie (zie Echoscopie in de gynaecologie). Hiermee kunnen myomen, groter dan een halve centimeter worden gezien. Voor aanvullende beoordeling van myomen bestaat er watercontrastechoscopie (zie Waterechoscopie, waterecho of SIS), hysteroscopie en/of laparoscopie (zie Diagnostische hysteroscopie en Diagnostische laparoscopie) of een MRI-scan (magnetic resonance imaging, een geavanceerd radiologisch onderzoek). 

Behandeling uitklapper, klik om te openen

Als u geen klachten hebt, hoeft er niets aan de myomen gedaan te worden en is verdere controle overbodig.

Bestaan er wel klachten dan kiest de gynaecoloog samen met u een behandeling. Daarbij wordt rekening gehouden met het aantal, de plaats en de grootte van de myomen, uw leeftijd en uw eventuele wens (nog) zwanger te worden.

Er zijn verschillende behandelingen, variërend van medicijnen tot een operatie. Welke behandeling het wordt hangt af van het doel: klachten verminderen, groei van myomen tegengaan of myomen verwijderen. 

Het effect van de behandelingen wisselt. 

Er zijn verschillende soorten behandelingen mogelijk:

• Medicijnen
• Operatie met behoud van de baarmoeder
• Operatie waarbij de baarmoeder verwijderd wordt  

Medicijnen

Met medicijnen wordt geprobeerd de hoeveelheid bloedverlies en/of de menstruatiepijn te verminderen. De myomen blijven bestaan, al worden ze soms iets kleiner. Bij veel en/of grote myomen en bij myomen in de baarmoederholte kan het effect van medicijnen tegenvallen. Stopt u met de medicijnen dan komen de klachten meestal terug.  

Prostaglandine-synthetase-remmers 

(diclofenac, ibuprofen, indometacine, naproxen) 

Deze medicijnen helpen vaak goed bij menstruatiepijn en bij meer dan de helft van de vrouwen met ruim bloedverlies zorgt het voor vermindering van het bloedverlies met ongeveer eenderde. De medicijnen moeten worden ingenomen als de menstruatie begint, maar beter nog een dag ervoor. U gebruikt ze zolang dat nodig is. Ze geven zelden tot nooit bijwerkingen. 

Tranexaminezuur (Cyclokapron)

Dit middel beïnvloedt de stolling van het bloed. Het bloedverlies neemt gemiddeld met de helft af. Ook dit middel dient alleen tijdens de menstruatie ingenomen te worden. Bijwerkingen komen zelden voor. Het middel is niet geschikt als er een verhoogd risico op trombose bestaat. 

De pil

De pil geeft vaak vermindering van bloedverlies, bij myomen met ongeveer een kwart. Als u rookt of een verhoogd risico op trombose hebt, kan het minder verstandig zijn de pil te gebruiken, zeker naarmate u ouder wordt. De bijwerkingen zijn zeer wisselend en vaak afhankelijk van de samenstelling en/of de dosering van de pil.   

Progesteronpreparaten (orgametril, primolut, Cerazette, Implanon, 

Mirena)

Progesteronpreparaten zorgen ervoor dat het baarmoederslijmvlies niet wordt gestimuleerd, waardoor de menstruatie wegblijft. De tabletten moeten elke dag ingenomen worden. Implanon is een staafje dat in de bovenarm onder de huid wordt geplaatst en drie jaar kan blijven zitten. Het Mirena spiraal is geschikt als de baarmoederholte een normale vorm heeft; het kan maximaal vijf jaar blijven zitten. Ongeveer eenderde van de vrouwen heeft bij de progesteronpreparaten geen bloedverlies meer, eenderde heeft af en toe bloedverlies, (doorbraakbloedingen), maar vaak minder dan eerst. Bij de andere vrouwen geven deze medicijnen onvoldoende effect. De bijwerkingen zijn gering maar soms worden het vasthouden van vocht, een vettige huid of depressieve gevoelens beschreven.   

LHRH-agonisten 

Deze medicijnen onderdrukken de aanmaak van hormonen in de eierstokken en bootsen zo de postmenopauze na (de periode na de laatste menstruatie). Er wordt geen baarmoederslijmvlies meer aangemaakt zodat er geen bloedverlies meer optreedt. De myomen worden ook vaak kleiner. Bijwerkingen kunnen optreden in de vorm van overgangsklachten: opvliegers, nachtzweten en een droge vagina. Gezien het risico van botontkalking (osteoporose) kunt u dit middel meestal niet langer dan een half jaar gebruiken. Meestal bieden de LHRH-agonisten een goede optie als het erop lijkt dat u snel in de overgang zult komen. Soms worden deze medicijnen vóór een operatie gegeven om de myomen te verkleinen en de operatie gemakkelijker te laten verlopen.  

Operaties met behoud van de baarmoeder

Wanneer de myomen worden verwijderd maar de baarmoeder behouden blijft, bestaat de kans dat er na de behandeling opnieuw myomen ontstaan. Soms is het technisch onmogelijk de baarmoeder te behouden, met name als er meerdere myomen zijn. Er zijn verschillende behandelingen waarbij de baarmoeder behouden kan blijven: 

Hysteroscopie

Myomen in de baarmoederholte (intracavitair) of onder het slijmvlies (submukeus) kunnen worden verwijderd door een hysteroscopische operatie (zie Therapeutische hysteroscopie).    

Enucleatie

Als myomen aan de buitenzijde van de baarmoeder (subsereus) of in de wand (intramuraal) zitten, kunnen ze worden uitgepeld: myoomenucleatie. Enucleatie kan bij kleine of gesteelde myomen plaatsvinden door middel van een laparoscopie (zie Therapeutische laparoscopie); meestal echter wordt een buikoperatie (laparotomie) verricht. Bij het uitpellen kan zoveel bloed worden verloren dat een bloedtransfusie noodzakelijk kan zijn. Een enkele keer rest de gynaecoloog in die situatie niets anders meer dan de baarmoeder te verwijderen. Na myoomenucleatie kunnen verklevingen ontstaan die het zwanger worden kunnen bemoeilijken. Als de baarmoederholte bij de enucleatie geopend is, zal de gynaecoloog bij een bevalling een keizersnede adviseren. 

Embolisatie

Hierbij worden door kleine bolletjes enkele bloedvaten naar de myomen afgesloten. Dit gebeurt via een slangetje in de ader van de lies. De myomen krimpen binnen drie tot zes maanden. Klachten van ruim bloedverlies zijn hierna bij acht van de tien vrouwen verdwenen of sterk verminderd. Omdat de behandeling nog niet lang wordt toegepast, is het effect van embolisatie op langere termijn (nog) niet volledig bekend. In Nederland vindt, in enkele ziekenhuizen, een onderzoek plaats waarin het effect van embolisatie wordt vergeleken met dat van verwijdering van de baarmoeder. Embolisatie vindt plaats op de röntgenafdeling door een radioloog. In de eerste twee dagen na de behandeling zijn pijnstillers nodig, thuis of in het ziekenhuis. De gynaecoloog adviseert deze ingreep alleen als u zeker weet dat u niet meer zwanger wilt worden. Zeldzame complicaties kunnen zijn beschadiging van blaas of darmen, infectie van de baarmoeder en eileiders of het optreden van de overgang.   

Verwijdering van de baarmoeder

Voor een definitieve oplossing van de klachten kan het soms de beste keuze zijn de baarmoeder te verwijderen. Het bloedverlies verdwijnt hiermee. Het effect op buik- of rugklachten is minder goed te voorspellen. De baarmoeder kan soms via de vagina worden verwijderd maar bij myomen gebeurt dit meestal via de buik. Dit kan door middel van een laparotomie, of eventueel door een laparoscopie (zie Verwijderen van de baarmoeder). In principe blijven de eierstokken en eileiders behouden.  

Nieuwe behandeling: MR-HIFU

MR-HIFU is een nieuwe behandelmethode voor vrouwen met uterusmyomen (vleesbomen). Deze behandeling wordt sinds 2004 uitgevoerd in onder andere de Verenigde Staten. Wereldwijd zijn er inmiddels enkele duizenden vrouwen behandeld. Het grote voordeel van deze behandeling is dat het een volledig niet-invasieve behandeling is, dat wil zeggen dat er bij deze ingreep geen gebruik wordt gemaakt van medische instrumenten die in het lichaam worden gebracht. De behandeling is weinig ingrijpend en wordt poliklinisch uitgevoerd. Het is niet nodig dat de behandeling onder algehele narcose plaatsvindt en naar verwachting is het herstel voorspoediger dan na ingrepen zoals embolisatie en operatie.

De behandeling wordt uitgevoerd door een interventieradioloog. Tijdens de procedure ligt u op uw buik in een MRI scanner. In de MRI tafel zit een echo-transducer die geluidsgolven produceert. Door het bundelen van deze geluidsgolven in een brandpunt, in het myoom, stijgt de temperatuur lokaal tot boven de 55-60°C waardoor het weefsel afsterft. Op deze manier kan het myoom van buitenaf behandeld worden, zonder in het lichaam te snijden. De behandeling heeft als doel dat het myoom krimpt en de klachten verminderen. Het UMC Utrecht maakt gebruik van het behandelsysteem van Philips Medical Systems. Omdat de behandeling nog niet lang wordt toegepast, is het effect van MR-HIFU op langere termijn (nog) niet volledig bekend.  

Leven met uitklapper, klik om te openen

Myomen kunnen vervelende klachten geven, maar ze zijn niet bedreigend. Meestal hebt u voldoende tijd om over de verschillende behandelingen na te denken en een besluit te nemen. De gynaecoloog kan hierbij adviseren.

Handige adressen

Informatie Centrum Gynaecologie (ICG)
Oude Boteringestraat 60
9712 GM Groningen Tel 050-3135646 www.icgynaecologie.nl
Over embolisatie: www.emmytrial.nl
Over MR-HIFU: www.vleesboom-hifu.nl

Zorgkosten uitklapper, klik om te openen

Contact uitklapper, klik om te openen

De afdeling is bereikbaar van 08.00 - 16.00 uur.

Het maken van afspraken kan op werkdagen van 08.00 - 16.00 uur.